بررسي اثرات همزمان شوري و گرما بر مقدار و بيان برخي ژن‌هاي مهم درگير در بيوسنتز رزمارينيك اسيد در گياه دارويي نعناﺀ فلفلي (Mentha piperita L.) در فواصل زماني متفاوت

هدف: رشد و عملكرد گياهان در جهان به‌‌ويژه در مناطق خشك و نيمه‌خشك تحت تأثير تنش شوري محدود شده است. در اين مناطق، اثر تنش شوري در اثر خشكسالي همزمان ناشي از دماي بالا شدت مي‌يابد. نعناﺀ فلفلي (Mentha piperita L.) از اهميت اقتصادي زيادي بدليل اسانس آن در اكثر مناطق جهان برخوردار است. اين تحقيق با هدف بررسي اثرات تنش همزمان شوري و گرما بر ميزان توليد رزمارينيك اسيد و ميزان بيان كمي سه ژن موثر در بيوسنتز رزمارنيك اسيد (RAS، HPPR و C4H) در نعناﺀ فلفلي انجام شد. مواد و روش‌ها: در اين تحقيق تأثير دو سطح شوري 60 و 120 ميلي‌مولار كلريد سديم (آب آبياري با شوري 10 ميلي‌مولار به‌عنوان شاهد) و يك سطح تنش گرمايي 35 درجه سانتيگراد (25 درجه سانتيگراد به عنوان شاهد) و در بازه زماني 24، 48 و 72 ساعت بعد از اعمال تيمارها در يك آزمايش به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كامل تصادفي در 3 تكرار مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج: نتايج نشان داد كه تنش شوري منجر به كاهش رزمارينيك اسيد شد و اين فرآيند به مرور زمان تشديد شد به طوري كه در 72 ساعت پس از تيمار به كمترين ميزان خود در سطح شوري 60 ميلي مولار رسيد.  بيان ژن RAS در گياهچه‌هاي نعناﺀ فلفلي در شوري 60 ميلي‌مولار و 120 ميلي‌مولار در دماي 25 و 35 درجه سانتي‌گراد با گذشت زمان نسبت به شاهد كاهش معني‌داري را نشان داد. تغييرات بيان ژن C4H در نهال‌هاي نعناﺀ فلفلي در سطوح شوري 60 ميلي‌مولار و 120 ميلي‌مولار و دماي 25 درجه سانتي‌گراد افزايش معني‌داري (به ترتيب 1/4 و 6/3 برابر) در 24 ساعت اول نسبت به شاهد نشان داد. ميزان بيان ژن HPPR در نهال‌هاي نعناﺀ فلفلي در دماي 35 درجه نسبت به شاهد در زمان 24، 48 و 72 ساعت به‌ترتيب 68/2، 79/1 و 05/2 برابر افزايش يافت. نتيجه‌گيري: تنش‌هاي همزمان شوري و گرمايي محدوديتي براي كشت نعناﺀ فلفلي محسوب مي‌شوند. اين عوامل بر روي توليد رزمارينيك اسيد در اين گياه تأثير منفي گذاشته است و موجب كاهش توليد آن گرديد. تنش شوري و گرما بيان برخي ژن‌ها را كاهش و بيان برخي ديگر را در نعناﺀ فلفلي افزايش داد.