بررسي و نقد مدخل هاي ثواب و عقاب و بهشت و دوزخ در دو دايره المعارف قرآني خاورشناسان

دايره المعارف قرآن ليدن و دانشنامه قرآن اليور ليمن از مهم ترين پژوهش هاي قرآني خاورشناسان است كه با هدف ارائه معارف قرآن كريم به مخاطبان تاليف شده اند. در اين دو دايره المعارف هر چند ادعا مي شود كه دقيق و منصفانه تدوين شده اند اما در آنها خطاهاي روشي و محتوايي متعددي به چشم مي خورد. اين مقاله درصدد است تا به روش توصيفي و تحليلي و با استناد به مصادر معتبر اسلامي و استدلال هاي متقن قرآني به بررسي مدخل هاي ثواب و عقاب و بهشت و جهنم در اين دو دايره المعارف بپردازد و به اين سوال اساسي پاسخ دهد كه كاستي ها و اشكالات مقالات بهشت و جهنم و ثواب و عقاب چيست؟. بر اساس مهم ترين يافته هاي اين پژوهش، همپوشاني برخي مدخلها با يكديگر، استناد به منابع غير اصيل يا نامعتبر، ناسازگاري و ناهمخواني محتواي مقالات با يكديگر از مهم ترين اشكالات روشي، و القاي اثرپذيري و پيروي تعاليم قرآني از تعاليم پيشين، فرشته انگاري ابليس، تصويرپردازي جسماني از بهشت و جهنم، ارائه سيمايي خشن و نامتعادل از مسئله كيفر و پاداش در قرآن و تبيين نادرست از ربط و نسبت اختيار انسان با حاكميت خداوند و نيز ارتباط شيطان با دوزخ از مهم ترين اشكالات محتوايي مقالات اين دو دايره المعارف در مسئله مورد بحث است كه نشان مي دهد نويسندگان نتوانسته اند به فهم دقيقي از معارف اعتقادي قرآن دست يابند.