تاثير كاربرد اوره و نيتراپايرين بر خصوصيات كمي و كيفي ارقام مختلف گندم (.Triticum aestivume L) در شرايط مختلف خاك ورزي

Effect of Urea and Nitrapyrine on Quantitative and Qualitative Characteristics of Different Wheat Cultivars (Triticum aestivume L.) under Different Tillage Conditions

به ­منظور بررسي روش‌هاي مختلف خاك­ورزي و كود اوره همراه با نيتراپايرين بر ميزان كلروفيل، پروتئين دانه، عملكرد و اجزاء دو رقم گندم، آزمايشي به صورت اسپليت فاكتوريل در قالب بلوك ­هاي كامل تصادفي با سه تكرار در سال زراعي 96-1395 در مزرعه تحقيقاتي پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌اي انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل خاك­ورزي‌‌‌ (رايج و حداقل)‌‌‌‌‌، كود اوره در سه سطح‌‌‌‌‌ (صفر، 150 كيلو اوره در هكتار و 150 كيلو اوره در هكتار + نيتراپايرين) و ارقام گندم (ارگ و اميدبخش) بودند. نتايج نشان داد كه سيستم­ هاي خاك­ورزي بر صفات مورد بررسي تأثيرگذار بودند به طوري­ كه بيشترين ميزان كلروفيل (5/18 ميلي­ گرم در گرم وزن تر) و شاخص سطح برگ (3/78) به ترتيب در خاك­ورزي حداقل و رايج به­ دست آمد. بيشترين ميزان پروتئين دانه (14/8 درصد)، عملكرد دانه (668/3 كيلوگرم در هكتار) و شاخص برداشت (42/5 درصد) در خاك ورزي حداقل و تيمار كودي 150 كيلوگرم اوره در هكتار+ نيتراپايرين به­ دست آمد. كاربرد همزمان اوره و نيتراپايرين باعث افزايش پروتئين دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت شد. هر دو رقم ارگ و اميدبخش بيشترين ارتفاع (به ترتيب 102/16 و 104/66 سانتي­ متر) و شاخص سطح برگ (به ترتيب 3/8 و 3/9) را در تيمار كودي 150 كيلوگرم اوره در هكتار توليد كردند. اثر متقابل سه­ گانه خاك ورزي‌‌‌‌، كود و رقم نيز تأثير معني‌داري بر وزن خشك برگ، عملكرد دانه‌‌ و عملكرد زيستي داشت. در خاك ورزي حداقل، رقم اميدبخش در تيمار كودي 150 كيلوگرم اوره همراه با نيتراپايرين عملكرد دانه و عملكرد زيستي بهتري نسبت به ساير تيمارها نشان داد. با توجه به نتايج به­ دست آمده، در شرايط شخم حداقل، رقم اميدبخش و كاربرد اوره همراه با نيتروپايرين توصيه مي­ گردد.

In order to evaluate different tillage methods and urea fertilizer with nitrapyrin on total chlorophyll content, grain protein, yield and yield components of two wheat cultivars, an experiment was conducted in form of split factorial in randomized complete blocks with three replications in the Research farm Nuclear Science and Technology in 2017-2018. Experimental treatments included conventional and minimum tillage, fertilizer treatment at three levels of 0, 150 kg urea ha-1 and 150 kg urea ha-1 + nitrapyrin and wheat cultivars (Arg and Omidbakhsh). Tillage systems were effective on the studied traits and that the highest amount of chlorophyll (5.18 mg.g-1 FW) and leaf area index (3.78) were obtained in minimum and conventional tillage, respectively. The highest grain protein content (170.7%), grain yield (668.3 kg.ha-1) and harvest index (42.51%) were obtained in minimum tillage and 150 kg urea ha-1 fertilizer + nitrapyrin. Application of urea + nitrapyrin increased grain protein, 1000-grain weight and harvest index. Both Arg and Omidbakhsh cultivars obtained the highest plant height (102.16 and 104.66 cm, respectively) and leaf area index (3.88 and 3.98, respectively) in 150 kg urea ha-1 treatment. The three-way interactions of tillage, fertilizer and cultivar also had a significant effect on leaf dry weight, grain yield and biological yield. In minimal tillage, Omidbakhsh cultivar in 150 kg urea ha-1 + nitrapyrin fertilizer treatment showed better grain yield and biological yield than other treatments. According to the obtained results, in minimal plowing conditions, Omidbakhsh cultivar and application of urea + nitrapyrin is recommended.