پديد آورندگان :
حمدي‌پور، افشين دانشگاه تبريز - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي، تبريز، ايران , عطاپور، هاشم دانشگاه تبريز - گروه علم اطلاعات و دانش شناسي، تبريز، ايران , ميرپناهي، شكيلا دانشگاه تبريز، تبريز، ايران
كليدواژه :
سلب اعتبار , بازپس گيري مدارك , اخلاق پژوهش , مقالات علمي
چكيده فارسي :
سابقه و هدف: سلب اعتبار مقالات، ساز‌وكاري است كه براي حذف مقالات نادرست و ناقص و تصحيح سوابق علمي استفاده مي‌شود. پژوهش حاضر با هدف ارائه تحليلي از روند سلب اعتبار مدارك 10 كشور با بيشترين فراواني در پايگاه اطلاعاتي وب‌آوساينس طي سال‌هاي 2020-2000 انجام شده است.
مواد و روش‌ها: پژوهش حاضر از نظر هدف كاربردي و از نظر نحوه گردآوري داده‌ها توصيفي است كه با رويكرد علم‌سنجي انجام شد. داده‌ها از پايگاه اطلاعاتي وب‌آوساينس و سايت ري تركشن واچ به مدت يك ماه از تاريخ 2021/05/10 گردآوري شده است. از كل 84 كشور داراي مدارك سلب اعتبار شده، 10 كشور كه بيشترين فراواني را در سلب اعتبار مدارك داشته‌اند، به عنوان نمونه هدفمند انتخاب و با استفاده از آمار توصيفي و استنباطي مورد تحليل قرار گرفتند.
يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد 90 درصد از كل مدارك سلب‌اعتبارشده در پايگاه وب‌آوساينس طي سال‌هاي مورد بررسي در 10 كشور چين، آمريكا، ژاپن، هند، ايران، انگلستان، آلمان، كره جنوبي، ايتاليا و فرانسه اتفاق افتاده است. همچنين يافته‌ها نشان داد علاوه بر وجود روند صعودي، سلب اعتبار مدارك در سال‌هاي اخير شيب بسيار بالايي داشته است. ديگر يافته‌ها نشان داد سه كشور چين، آمريكا و ژاپن از نظر فراواني مدارك سلب‌اعتبارشده به‌ترتيب با 42/8، 26/8 و 8/1 درصد داراي بيشترين مدارك هستند. در بين دانشگاه‌ها و موسساتي كه در سلب اعتبار مدارك نقش داشته‌اند، دانشگاه آزاد اسلامي با انتشار (2/4 درصد) 138 مدرك، در رتبه اول قرار دارد. نتايج ضريب همبستگي اسپيرمن نيز نشان داد بين رتبه در فراواني توليدات علمي و رتبه در تعداد مدارك سلب‌اعتبارشده، همبستگي ضعيف و مثبتي وجود دارد (0/01>p-value).
نتيجه‌گيري: آشنايي و توجه به دلايل سلب اعتبار مدارك منتشرشده مي‌تواند از افزايش سريع تعداد اين اسناد در آينده جلوگيري كند. صعودي بودن روند سلب اعتبار مدارك منتشرشده در 10 كشور مورد بررسي نگران‌كننده است و اين امر ضرورت توجه جدي نويسندگان و سياست‌گذاران علمي را مي‌طلبد.
چكيده لاتين :
Background and aim: Retraction of articles is a mechanism used to remove inaccurate and incomplete articles
and to correct scientific background. The aim of the present study was to provide a comprehensive analysis of
the retraction trend of publications from 10 countries with the highest prevalence on the web of science during
2000-2020.
Materials and methods: In this applied descriptive study, data were collected from the Web of Science (WoS)
and "Retraction Watch" databases using the scientometric method. From all countries with retracted
publications (RP), 10 countries were selected as a purposive sample and analyzed using descriptive and
inferential statistics.
Findings: The findings showed that 90% of all RP indexed in the WoS during 2000-2020 occurred in 10
countries: China, United States, Japan, India, Iran, the United Kingdom, Germany, South Korea, Italy, and
France. Moreover, it was found that in addition to the upward trend, the slope of RP has increased in recent
years. The results also indicated that China, USA, and Japan had the highest number of RP with 42.8, 26.8, and
8.1%. Among the universities, Islamic Azad University was in the first rank with 138 (2.4%) retracted
publications. The results of the Spearman correlation coefficient revealed that there was a weak and positive
correlation between rank in the frequency of scientific outputs and rank in the number of retracted documents.
Conclusion: Familiarity and attention to the reasons for the retraction of publications can prevent the rapid
growth of these documents in the future. The ascending trend in the retraction of publications in the 10 countries
is worrying, requiring the serious attention of scientific authors and policymakers.
