تخمين كشش اقلام غذايي در بيستك هاي درآمدي در ايران: سالهاي 1395 و 1397

Food Items Elasticity Estimation for Income Quantiles in Iran, 2016 and 2018

مقدمه: بي‌ثباتي‌هاي اقتصادكلان، نوسانات قيمت ارز، تورم و به تبع آن نوسانات قيمت غذا يكي از مسائل موردتوجه طي سال‌هاي اخير در كشور بوده است. ناكارآمدي سياست‌ها و نوسانات قيمت مواد غذايي بيش از هر چيز گروه‌هاي كم‌درآمد را تحت‌تأثير قراردادِ و در فقر غذايي يا سوءتغذيه فرو برده است. مطالعه كشش‌هاي درآمدي و قيمتي اقلام غذايي به‌ويژه در گروه‌هاي مختلف درآمدي اطلاعات ارزشمندي را براي سياستگذاري ارائه مي‌كند. روش: در اين مطالعه با تخمين سيستم تقاضاي تقريباً ايده‌ال، به بررسي سبد غذايي خانوار و محاسبه كشش اقلام غذايي در سبدمصرفي خانوارها و نيز مقايسه گروه‌هاي مختلف درآمدي پرداخته شده است. داده‌هاي مورداستفاده داده‌هاي خام پيمايش هزينه‌ و درآمد خانوار براي سالهاي 1395 و 1397 بوده است. به دليل اثرات ناهمگن تغييرات قيمت بر تقاضا در گروه‌هاي مختلف درآمدي اين مطالعه روي بيستك‌هاي مختلف درآمدي و با تأكيد بر نان، گوشت و لبنيات انجام شده است. يافته‌ها: بر اساس نتايج، نان به‌عنوان يك كالاي كم‌كشش شناسايي مي‌شود. كشش قيمتي لبنيات و گوشت در هر دو سال موردبررسي مقادير بزرگ‌تر از يك داشته و ازاين‌رو نشان‌دهنده پركشش بودن اين دو كالا است. مطالعه بيستك‌هاي درآمدي نشان مي‌دهد در سال 1397 نان يك كالاي پست و گيفن بوده و براي بيستك‌هاي سوم و پنجم يك كالاي ضروري بوده است. بحث: نتايج بيانگر اين است كه ميزان مصرف منابع پروتئين جانوري و لبنيات از حساسيت بالايي نسبت به قيمت اين كالاها برخوردار است و افزايش قيمت اين كالاها موجب محدود شدن مصرف اين ريزمغذيها در سبد غذايي خانوار و چه‌بسا حذف آن در بيستكهاي پايين درآمدي خواهد شد.

Inrtoduction: Macroeconomic instability, exchange rate volatility, high inflation and consequently rising food price have been critical issues in recent years in Iran’s economy. Policy inefficiencies, policy inconsistency, and food price fluctuations have affected vulnerable households and low-income groups and increased food poverty, undernourishment and malnutrition. The study of income and price elasticities of food items, especially in different income groups, provides valuable information for policy making. Method: This research, using the approach of the almost ideal demand system, studies the elasticity of food items in the household consumption budget for 2016 and 2018 and compares different income groups. The household income and expenditure from raw household survey data for the years 2016 and 2018. Due to the heterogeneous impact of price changes on demand in different income groups, the study was conducted on different income quantiles. In this respect, we focused on meat, bread, and dairy item. Findings: Results show that bread is identified as an inelastic good and dairy and meat as elastic goods for low-income groups. The results of quantile analysis show that in 2018, bread was a Giffen good for the first quantile and necessary good for the third and the fifth. Discussion: The results indicate that the consumption of animal protein and dairy products is highly sensitive to the price of these goods. An increase in the price of these goods will limit the consumption of these micronutrients in the household food basket or possibly eliminate it in the low-income groups.