پديد آورندگان :
شهركي، مهدي دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار - دانشكده مديريت و علوم انساني - گروه اقتصاد، چابهار، ايران , قادري، سيمين دانشگاه دريانوردي و علوم دريايي چابهار - دانشكده مديريت و علوم انساني - گروه اقتصاد، چابهار، ايران
كليدواژه :
مخارج سلامت عمومي , دموكراسي , رفاه اجتماعي , شاخص توسعه انساني , وابستگي مقطعي
چكيده فارسي :
مقدمه: مخارج سلامت عمومي يكي از عوامل مهم در بهبود وضعيت سلامت است. با توجه به اهميت وضعيت سلامت در ارتقاي شاخصهاي توسعه انساني و به‌تبع آن افزايش رفاه اجتماعي و همچنين تأثير عوامل نهادي و اجتماعي بر وضعيت رفاه اجتماعي، هدف اصلي اين مطالعه بررسي تأثير مخارج سلامت عمومي و كيفيت دموكراسي بر رفاه اجتماعي در كشورهاي با شاخص توسعه انساني بالا بود.
روش: مطالعه توصيفي- تحليلي و كاربردي حاضر با روش رگرسيون پانل‌ديتا و برآوردگر خطاهاي استاندارد تصحيح شده پانل براي سال‌هاي 2000-2019 در سال 1399 انجام شد. جامعه آماري شامل 39 كشور با شاخص توسعه انساني بالا بود و داده‌هاي سري زماني سالانه از پايگاه داده‌اي بانك جهاني، راهنماي بين‌المللي ريسك كشوري و سازمان ملل متحد استخراج شدند. مدل و آزمون‌هاي موردنياز تحقيق در نرم‌افزار Stata 16 برآورد شدند.
يافته‌ها: ميانگين شاخص توسعه انساني براي كل كشورهاي نمونه طي دوره برابر با 04/0± 70/0 و براي ايران برابر با 04/0 + 73/0بود و ميانگين شاخص توسعه انساني تعديل يافته با نابرابري براي كل كشورهاي نمونه برابر با 06/0±58/0 و براي ايران برابر با 08/0± 56/0 بود. متغيرهاي مخارج سلامت عمومي به GDP ، لگاريتم GDP، باز بودن تجاري و شاخص دموكراسي به ترتيب تاثير مثبت 26/0، 02/9، 08/0 و 17/0 درصد بر شاخص توسعه انساني داشتند، همچنين متغيرهاي مخارج سلامت عمومي به GDP، شاخص دموكراسي و حاصل‌ضرب مخارج سلامت عمومي به GDP و شاخص دموكراسي به ترتيب تاثير مثبت 34/0، 09/0 و 15/0 درصد بر شاخص توسعه انساني تعديل يافته با نابرابري داشتند.
بحث: نابرابري در ابعاد توسعه انساني در ايران نسبت به ساير كشورهاي با شاخص توسعه انساني بالا، بيشتر بود و مخارج سلامت عمومي و كيفيت دموكراسي تاثير مثبت بر رفاه اجتماعي داشتند. همچنين بهبود كيفيت دموكراسي موجب افزايش كارايي مخارج سلامت عمومي بر وضعيت رفاه اجتماعي شد؛ لذا سياستهاي افزايش مخارج سلامت عمومي در راستاي سرمايهگذاري بيشتر در زيرساختها و افزايش سطح خدمات سلامت در مناطق مختلف جهت از بين بردن نابرابري، بهبود و ارتقاء فنّاوريهاي حوزه سلامت كه به مخارج عمومي وابسته است، پيشنهاد مي‌شود. همچنين افزايش شفافيت و پاسخگويي دولت به مردم براي افزايش رفاه اجتماعي و كارايي بيشتر مخارج سلامت پيشنهاد مي‌شود.
چكيده لاتين :
Introduction: Considering the importance of health status in promoting human development indicators and consequently increasing social welfare, as well as the impact of institutional and social factors on social welfare status, the main purpose of this study was to investigate the impact of public health expenditures and the quality of democracy on social welfare in the countries with high human development index.
Methods: This descriptive-analytical and applied study was performed by Panel data with Panel-Corrected Standard Errors (PCSE) estimator for the years 2000-2019 in 2021. The statistical population comprised 39 countries with a high human development index, and the annual time series data were extracted from the databases of the World Bank, the International Country Risk Guide and the United Nations. The models and required tests were estimated in Stata 16 software.
Findings: The mean of human development index for all the sample countries during the period was 0.70 ± 0.04, that of Iran was 0.73 ± 0.04, and the mean of Inequality-adjusted Human Development Index for all the sample countries was 0.58 ± 0.06 and for Iran it was equal to 0.56 ± 0.08. The variables of public health expenditures to GDP, GDP logarithm, openness and democracy index had a positive effect of 0.26, 9.02, 0.08 and 0.17% on the human development index, respectively. Also, the variables of public health expenditures to GDP, Democracy index and the product of public health expenditures to GDP, and democracy index had a positive effect of 0.34, 0.09, and 0.15% on the Inequality-adjusted Human Development Index, respectively.
Discussion: Inequality in human development in Iran was higher than other countries with high human development index and public health expenditures, and the quality of democracy had a positive effect on social welfare.
