اشباه و نظاير ايرادات آيين دادرسي در فقه اماميه

The similarity and Analogy of the Procedural Pleas in Islamic Jurisprudence

اصطلاح «ايراد» نخستين بار در قانون اصول محاكمات حقوقي سال 1290 معادل واژة خارجي قرار گرفت بي آنكه به سابقة فقهي امر، يعني «شروط سماع دعوي»، پيوندي داشته باشد. شباهت ميان اين­دو مي­توانست برخورداري از سوابق فقهي را ميسر كند اما چنين مسيري پيموده نشد. همچنين، در نظائر نيز، همة عناوين ايرادات آيين دادرسي از قوانين خارجي اقتباس شده تا جايي كه اثري از شروط سماع دعوا در فقه، در اين قوانين نيامده است. در قانون آيين دادرسي مدني سال 1318 نيز وضع بدين منوال بوده. به عكس، در قانون آيين دادرسي مدني كنوني «ايرادات و موانع رسيدگي» در مبحث سوم از فصل سوم قانون آمده است و مصاديقي به آن افزوده شده كه سابقۀ غربي آن در باب ايرادات ضعيف است. اين موارد را مقنن با الهام از منابع فقهي پذيرفته تا جايي كه اين بار، ايرادات و شروط سماع دعوا يكسان پنداشته شده است. به باور نگارندگان، قوانين پيشين از اين حيث نقصي نداشته­اند و رويكرد مقنن در يكي دانستن ايراد و شروط سماع دعوا اندكي درنگ­پذير است و درك تمايز اين دو نشان مي­دهد كه ميان اين دو نهاد مرزهاي پژوهشي و علمي روشن و مفيدي هست. . به بيان ديگر، شباهت ايرادات با مصاديق مشابه شروط سماع دعوا تنها در ظاهر بوده و در مفهوم و مباني اين­دو هيچ نسبتي با يكديگر ندارند. تفاوت اصلي در اين است كه ايراد آيين­دادرسي از سوي دادخواهان طرح مي­شود و شروط سماع دعوا راسا از سوي قاضي مورد استناد قرار مي­گيرد.

The term "Procedural pleas" is the first time in the Law of the Principles of Civil Procedure, adopted in 1911, regardless of the similar Islamic jurisprudential institution of the "The conditions of admissibility". The similarity between the two concepts could have led the writers of the law to use the familiar term of Islamic jurisprudence, but this did not happen. Also, in the case of all categories of procedural pleas adapted from foreign laws and categories of The conditions of admissibility in Islamic jurisprudence has no effect. The same situation was also in the Civil Procedure Law of 1939. But in the current civil procedural law, the "pleas and obstacles of proceeding" in the third chapter of the third season of the law some new items have been added. It is clear that the added items from Islamic jurisprudence have adopted, the legislator has considered the pleas and the conditions of admissibility to be the same and, in order to complete the former laws, added Some items to the headlines of pleas and introduced a new name in the law of the year 2000. In our opinion, the previous laws have not been deficient in this regard, an‎d the legislator approach in Considering procedural pleas and conditions of admissibility the same is incorrect and understanding the distinction of them is necessary. The first one must be demanded by the parties but the another one should be enforced by judge.