تفكيك يا تعادل قوا؛ خوانش جديد از كتاب روح‌القوانين مونتسكيو

the separation or balance of powers, a new narration of "The Spirit of Laws" Montesquieu

مدت‌هاي مديدي است كه هر جا سخن از تفكيك قوا به ميان مي‌آيد، نويسندگان بلافاصله به نام شارل دو مونتسكيو به عنوان مؤسس اين نهاد در حقوق عمومي اشاره مي‌كنند و طبيعتاً به معروفترين اثر وي يعني «روح القوانين» نيز به عنوان منبع تأسيس اين نهاد، استناد مي كنند. اين استناد به حدي است كه گويي تفكيك قوا، زاده مونتسكيو است. اما مداقه در اين اثر شگرف مونتسكيو نشان مي دهد كه اين انديشمند به جز يك مورد، در هيچ‌كجاي متن كتاب خويش به عبارت «تفكيك» در ارتباط با قوا اشاره‌اي ندارد. جالب اينجاست كه نظامي كه او تحت تأثير آن روح القوانين را به رشته تحرير درآورده است،(نظام انگلستان وقت) نيز مبتني بر تفكيك قوا به گونه‌اي كه به شخص وي نسبت ي‌دهند، نبوده است. علاوه بر فقد لفظ تفكيك قوا در متن، آنچه از روح كلي روح القوانين قابل استنتاج است، توازن و تعادل قواست و نه تفكيك قوا. مونتسكيو در جاي جاي اثر خويش -علي الخصوص در فصل ششم از باب يازدهم- آزادي سياسي ناشي از تعاون و توازن قواي سه گانه را مي‌ستايد. بنابراين مي‌توان گفت نه آنهايي كه او را به عنوان مبدع تفكيك قوا ستوده-اند و نه آنهايي كه بر او به همين عنوان تاخته اند، فهم درستي از آنچه مونتسكيو در باب تقسيم و توازن قدرت داشته است، نداشته اند. اين مقاله بر آن است تا با بررسي سير تحولي تفكيك قوا و خوانش جديد از كتاب روح القوانين، ايده واقعي مونتسكيو را در اين باب بيان نمايد.

It is a long time that wherever the separation of powers is spoken, authors point out the name of Charles de Montesquieu as the founder of this conception immediately in public law and naturally attribute his most famous book: "The Spirit of Laws". But accuracy in this weird book shows that except for one case, this scholar doesn't mention to "separation" in the text of his book. Interestingly the system that under the influence of it, he wrote "The Spirit of Laws" (the British at the time) didn't base on the separation of powers in such a way that attributed to him. In addition to the lack of separation of powers in the content as a word, whatever from tenor of "The Spirit of Laws" is decent for conclusion is: "balance of powers no separation of them". Montesquieu in the whole of his book -especially in the Chapter VI of the book XI- praised the political freedom caused by the balance of triple powers. So it can be said neither those who have admired him as the inventor of the separation of powers nor those who have attacked him for same reason, has not been a fair understanding of what Montesquieu has said about division and balance of powers. This paper intends to illustrate the true idea of Montesquieu by examine the evolution of the separation of powers and a new narration of the book "The Spirit of Laws".