جايگاه حقوق شهروندي در برنامه ريزيِ شهريِ نئوليبرال

The Position of Citizenship Rights in Neoliberal Urban Planning

انقلاب علمي در قرن 17 و به دنبال آن پيشرفت‌هاي صنعتي در قرن 18 ميلادي، زمينه‌ي دو تحول عمده در فضاي شهر و برنامه ريزي شهري را پديد آورد؛ ابتدا ليبراليسم در قامت كلاسيك خود با تاكيد بر مفاهيم آزادي و كاهش نفوذ دولت در اقتصاد و سپس تغييرات انبوه و ناگهاني ناشي از تحولات صنعتي در شهرها رخ نمود. حركت ليبراليست‌هاي سوار بر موج تغييرات در شهرهاي صنعتي، نتايج زيانباري همچون افزايش فاصله طبقاتي، ايجاد قطب‌هاي دارا و ندار و نابرابري در تعريف و دريافت حقوق شهروندي براي شهروندان را به دنبال داشت. در اواخر قرن نوزدهم، با تأثيرپذيري فضاي شهرها از مباحث مطرح شده توسط خردمندان درباره لزوم توجه به زندگي اقشار مختلف، انديشه‌ي ليبراليست‌ها به سمت توجه به لزوم برقراري رفاه اجتماعي از طريق دست شفابخش نامرئي بازار در آستينِ اقتصاد آزاد، چرخش يافت و نئوليبراليسم متولد شد. پژوهش حاضر با رويكردي توصيفي-تحليلي به دنبال تشريح جايگاه حقوق شهروندي در برنامه ريزي شهريِ مبتني بر انديشه نئوليبراليسم مي‌باشد. داده‌هاي مورد نياز پژوهش از طريق مطالعات اسنادي گردآوري شده و به صورت كيفي در جهت تعيين مؤلفه‌هاي اساسيِ حقوق شهروندي مورد تحليل قرار گرفته است. نتايج پژوهش نشان مي‌دهد در برنامه ريزيِ شهريِ نئوليبرال، ابعاد اجتماعي و مدنيِ حقوق شهروندي با هدف ارتقاي سطح رفاه اجتماعي مورد تأكيد قرار مي‌گيرد.

The Scientific Revolution in the 17th century, followed by industrial advances in the 18th century, set the stage for two major developments in urban space and urban planning; at first, classical liberalism emerged with an emphasis on the concepts of freedom and the reduction of state influence in the economy, and then there were sudden and massive changes resulting from the Industrial Revolution in cities. The entry of liberals into industrial cities had detrimental consequences, such as increasing class divisions, creating rich and poor poles, and inequality in the realization of citizenship rights for citizens. In the late nineteenth century, with the advent of the debate over the need to pay attention to the lives of different classes of citizens, liberal thought shifted to a focus on social welfare through a free economy, and neoliberalism was born. The present study seeks to explain the position of citizenship rights in urban planning based on the idea of neoliberalism with a descriptive-analytical approach. The data required for the research have been collected through documentary studies and have been qualitatively analyzed to determine the basic components of citizenship rights. The results show that in neoliberal urban planning, the social and civil dimensions of citizenship rights are emphasized with the aim of improving the level of social welfare.