شناسايي عوامل مؤثر بر زيست پذيري شهري با رويكرد مدلسازي ساختاري – تفسيريISM (نمونه موردي: شهر ايلام).

Identifying the Factors Affecting the Urban Livability with Structural-Interpretative Modeling Approach (Case Study: Ilam City

رشد سريع و شتاب­زدۀ شهرها، تغييرات بنياديني در زندگي ساكنان بر جاي گذاشته است و مسائل و مشكلات موجود در شهرها نشانگر عدم تحقق مشخصه­ هاي پايداري در آن­هاست. بنابراين، شاخص زيست­ پذيري براي مطالعۀ آن­ها بسيار حياتي و مهم است. هدف اصلي پژوهش حاضر، شناسايي و سطح­ بندي عوامل مؤثر بر زيست­ پذيري شهر ايلام با استفاده از تكنيك مدل­سازي ساختاري- تفسيري است. تحقيق حاضر از نظر هدف كاربردي و گردآوري داده­ها توصيفي از نوع پيمايش است و ابزار گردآوري اطلاعات در آن پرسش­نامه است. با مرور ادبيات و تحليل محتوايي و نظرخواهي از نخبگان، 16 مورد از شاخص­هاي مؤثر بر زيست ­پذيري شهر ايلام شناسايي و سپس روابط دروني بين آن­ها، با استفاده از روش ISM، بررسي شده و نوع متغيرها با توجه به اثرگذاري و اثرپذيري بر ساير متغيرها مشخص شده است. نتايج پژوهش نشان مي­دهد كه زيست­ پذيري شهر ايلام در هر سه بعد اقتصادي، اجتماعي و زيست­ محيطي در حد متوسط و پايين ارزيابي شده است. همچنين، نتايج بيانگر اين است كه شهر ايلام براساس عوامل مؤثر بر زيست ­پذيري به شش سطح طبقه­ بندي شده است و پنج عامل توزيع عادلانة امكانات و خدمات زيرساختي، مسكن مناسب، داشتن شغل و درآمد مناسب، ميزان تأمين مصرف كالا و خدمات، كيفيت مناسب معابر و خيابان­ها به ترتيب با ميزان قدرت نفوذ 15، 15، 14،14، 14 با بيشترين تأثير، محرك و برانگيزانندة زيست پذيري در شهر ايلام به شمار مي­روند. در نتيجه، هرگونه برنامه و اقدام براي سرآغاز و ارتقاي زيست­پذيري شهر ايلام بايد به نقش كليدي و پايه­اي اين عوامل توجه كند. بر اين اساس، نخستين ابعاد كلي مؤثر بر زيست­ پذير كردن شهر ايلام ابعاد اقتصادي و در مراحل بعدي ابعاد زيست­ محيطي و اجتماعي است. همچنين، براساس تحليلMICMAC هيج­يك از توانمندسازها در گروه خودمختار قرار نگرفته ­اند و اين نشان­ دهندۀ اهميت همۀ توانمندسازها در زيست­ پذيري شهر ايلام است.

The rapid growth of cities has brought about fundamental changes in the lives of residents. The problems in the cities show the lack of sustainability indicators in them. Therefore, the livability indexes are very important to study them. The main purpose of this paper is to identify and classify the factors affecting the livability of Ilam City using interpretive structural modeling technique. The present study is a descriptive survey in terms of applied purpose and the data collection tool is a questionnaire. By reviewing the literature and content analysis and Delphi technique, 16 indicators affecting the livability of Ilam City were identified, and then the internal relationships between them were examined using the ISM method. Then, the type of variables was determined according to the impact on other variables. The results showed that the city of Ilam is classified into six levels based on the factors affecting the livability and the five factors such as fair distribution of infrastructure facilities and services, adequate housing, having a suitable job and income, the amount of goods and services, proper quality of roads and streets with respectively are considered to be the most influential variables of livability in Ilam City. As a result, each plan or action to start and improve the livability of Ilam City must pay attention to the key and basic role of these factors. Accordingly, the first general dimensions affecting the livability of Ilam City include economic dimensions and in the later stages, environmental dimensions and social dimensions. Furthermore, none of the enablers were in the autonomous group according to MICMAC analysis, which would show the importance of all enablers in the livability of Ilam City.