الگوي آموزش مبتني بر شايستگي در هنرستان‌هاي فني‌و‌حرفه اي و كاردانش: نظريه داده‌بنياد

Designing a Competency-Based Education Model in Vocational and Technical Vocational Schools: Grounded Theory Approach

مقدمه: آموزش به عنوان عامل­ اصلي در توسعه­ پايدار، همواره مورد تاكيد برنامه­ ريزان بوده است و يكي از موفق­ ترين روش ­­ها آموزش شايستگي­ محور است، لذا هدف پژوهش حاضر، شناسايي ابعاد و مولفه­ ها و عوامل تاثير­گذار بر آموزش مبتني­ بر­شايستگي و طراحي الگوي مناسب هنرستان ­هاي فني­ و­حرفه­ اي و كاردانش است. روش كار: روش پژوهش از نوع كيفي با رويكرد مبتني­ بر نظريه داده­ بنياد مي­باشد. بدين­ منظور از نمونه­ گيري هدفمند و مصاحبه­ هاي عميق نيمه­ ساختار­يافته با خبرگان ­علمي آشنا با موضوع تحقيق استفاده شده است كه جمع­ آوري آن در بازه زماني مهر 1397 تا فروردين 1398 صورت­ گرفته و تا رسيدن به اشباع نظري ادامه يافت. به منظور تحليل داده­ ها از سيستم كد­گذاري باز، محوري و انتخابي استفاده گرديد. يافته ­ها: تحليل داده­ ها نشان داد كه شرايط­ علّي از 4 مقوله اصلي(لزوم كاربردي نمودن آموزش، تربيت نيروي ­انساني ماهر، اشتغال و تراكم غير­منطقي داوطلبين در رشته­ هاي نظري)، پديده­ اصلي از دو مقوله جنبه­ عيني شايستگي­(دانش و مهارت) و جنبه ذهني شايستگي (نگرش، بينش، توانايي و انگيزه)، شرايط­ زمينه ­اي از 4 مقوله اصلي حمايت­ ها؛ عوامل­ اقتصادي؛ اقدامات آموزش­ و­پرورش؛ عوامل­ فرهنگي؛ شرايط ­مداخله­ گر از3مقوله اصلي و 9 مقوله فرعي شامل توانمند­سازي هنرآموزان؛ عوامل آموزشي؛ اقدامات آموزش ­و پرورش؛ و راهبردها از دو مقوله ­اصلي اقدامات آموزش­ وپرورش و توانمند­سازي(هنرجويان) و پيامدها از دو مقوله اصلي فردي و اجتماعي تشكيل شده ­است. نتيجه­ گيري: براي آموزش مبتني­ بر شايستگي بايد به عوامل موثر بر آن توجه شود و با يك نگرش­ سيستمي و همه­ جانبه در قالب عوامل و مولفه ­ها، شرايط­ علّي، راهبردها، عوامل­ زمينه­ اي، شرايط­ محيطي و پيامدها مورد توجه قرار گيرد.

Introduction: Training as a key factor in sustainable development has always been emphasized by planners and one of the most successful methods is competency-based training. Therefore, the purpose of this qualitative study was to identify the dimensions and components and factors affecting competency-based education and designing competency-based education in technical and vocational schools. Methods: This research is a qualitative research based on grounded theory approach. For this purpose, Purposive sampling and in-depth semi-structured interviews with scientific experts familiar with the subject of research were used. To analyze the data, the system open coding, axial and selective was used. Results: The data analysis showed that causal conditions of consist of 4 main categories (necessity of applying training, training of skilled staff, employment and irrational density of candidates in theoretical disciplines), the main phenomenon consist of of two objective aspects of competency (knowledge and skill). an‎d the mental aspect of competence (attitude, insight, ability and motivation), contextual conditions of 4 main categories of support; economic factors; education measures; cultural factors; intervening conditions of 3 main categories and 9 subcategories including empowerment artifacts; educational factors; education measures; and strategies the two main categories of education and empowerment measures (students) and consequences consist of two main individual and social categories. Conclusion: The present study shows that competency-based education needs to consider the factors affecting it with a systematic and comprehensive approach in terms of factors and components, causal conditions, strategies, contextual factors, environmental conditions and consequences.