بررسي اثرات امواج مونسون بر ويژگي هاي رسوب شناسي رسوبات خليج چابهار

The Effects of Monsoon waves on sedimentological characteristics in the Chabahar bay sediments

از ويژگي­ هاي منحصر به ­فرد درياي عمان وجود چرخه­ هاي موسمي است كه تأثير عمده­­ اي بر خصوصيات محيطي منطقه دارد. هدف اصلي از اين پژوهش، تعيين اثرات امواج حاصل از بادهاي موسمي بر ويژگي­هاي رسوب­ شناسي و نيمرخ­ هاي ساحلي خليج چابهار است. روش كار شامل دانه ­بندي رسوبات با الك تر و دانه­ بندي ليزري، سنجش مقدار كربنات كلسيم و مواد آلي، نقشه­ برداري و برداشت نيمرخ­ هاي ساحلي در دو مرحله اوايل مونسون و پس از مونسون است. بر اساس مطالعه بافت رسوبي و اندازه ذرات، محيط رسوبي خليج چابهار در زمان مونسون به سه بخش تيس و آب شيرين­كن (عمدتاً ماسه ­اي)، كنارك (عمدتاً رسي) و دهانۀ خليج (عمدتاً ماسۀ گلي) و پس از مونسون به سواحل تيس (ماسۀ نسبتاً زياد)، كنارك و دهانۀ خليج (سيلت نسبتاً زياد) و آب شيرين ­كن (با نسبت مساوي ماسه و سيلت) تفكيك گرديد. نتايج نشان داد امواج پرانرژي مونسون تابستانه با جهت جنوب- جنوب خاوري موجب فرسايش و جابجابي ذرات دانه­ ريزتر و در نتيجه افزايش نسبي سهم ذرات دانه درشت­تر ماسه ­اي در بخش­ هاي خاوري و مياني خليج (ايستگاه­ هاي تيس ساحلي و عمقي و آب شيرين­كن) مي­گردد. بخش باختري خليج چابهار (ايستگاه­هاي كنارك ساحلي و عمقي)، به دليل قرارگيري در پشت دماغه كنارك، كمتر تحت تأثير امواج مونسون تابستانه (جنوب غربي) قرار گرفته و رسوبات آن در زمان مونسون دانه ريز­تر مي­گردند (اغلب رسي). اين حالت به دليل تأمين رسوبات توسط جريانات موازي ساحل نيز روي مي­دهد. پس از مونسون، كاهش انرژي امواج موجب رسوب­گذاري ذرات دانه ريزتر سيلتي و ايجاد پشته­ هاي ما­سه ­اي در نواحي ساحلي خليج چابهار مي­گردد. اين امر موجب مي­شود رسوب­ گذاري در اطراف اسكله ­هاي بخش خاوري خليج (اسكله شهيد بهشتي، شهيدكلانتري، هفت تير و تيس) به ندرت صورت گيرد، در حالي­كه اسكله كنارك در بخش غربي با رسوب­گذاري زيادي مواجه شود.

Monsoon cycles are of outstanding characteristics of the Oman Sea posing a profound impact on its environmental condition. The present study aims to evaluate the effect of monsoon seasonal variations on sedimentology and beach profile of the Chabahar Bay. The selected methods include wet sieving and laser particle sizing, determination of calcium carbonate and organic matter content and beach profiling survey in two pre-and post-monsoon phases. Based on the above data, during the monsoon, Chabahar Bay sedimentary environment is categorized into Tis and desalination plant coasts (sand), Konarak (clay), and mouth of the Chabahar Bay (clayey sand). On the other hand, after monsoon the area is divided into Tis (high sand content), Konarak and mouth of the Bay (high silt content), and desalination plant (the same contents of sand and silt). Data revealed that the high-energy SSE monsoon waves carry small particles to offshore leading to increase the proportion of sand particles in the eastern and central parts of the bay (onshore and offshore Tis and desalination plant coast). However, as is sheltered by a headland, the western part of the bay (onshore and offshore Konarak) is lesser affected by monsoon waves and therefore is covered by finer sediment particles (mostly clay). Longshore currents are likely responsible for fine-grain sedimentation in Konarak as well. After the monsoon, however, wave energy weakening leads to deposition of finer grain sediments and formation of sand bars and berms along coasts Chabahar Bay. This sedimentation/erosion regime causes lack of considerable sedimentation around harbours located in the eastern part of the bay (Shahid Kalantari, Shahid Beheshti, Hafte Tir and Tis), while the Konarak harbor (west of the bay) is faced by a severe sedimentation.