نگاهي انتقادي بر نفثه المصدور از منظر تحليل گفتمان نورمن فركلاف

تحليل گفتمان انتقادي رويكردي نوين از تحليل گفتمان و به عبارتي نوعي پژوهش گفتماني است كه وجه جامعه شناختي دارد. همچنان كه از لفظ انتقادي برمي‌آيد،به مساله‌‌ي قدرت،سلطه، نابرابري و بازتوليد و مقاومت در برابر قدرت در متون مي‌پردازد. تحليل گفتمان انتقادي فركلاف يكي از برجسته‌ترين نظريات در حوزه‌ي گفتمان محسوب مي‌شود كه به ساخته شدن هويت‌ها در چارچوب زبان،كشف خصائص ايدئولوژيك و سياسي،كاربست‌هاي زبان و بازتوليد روابط قدرت در سه سطح توصيف، تفسير و تبيين مي‌پردازد. نفثه المصدور از جمله آثاري است كه با توجه به ظرافت هاي زباني و زبان شاعرانه، داراي مفاهيم ضمني و لايه‌هاي زيرين موجود در اثر است كه نشان مي‌دهد كلام نسوي قابليت تحليل گفتمان انتقادي را دارد.پژوهش حاضر برآن است تا به شيوه‌ي توصيفي_تحليلي،در سه لايه‌ي توصيف، تفسير و تبيين،لايه‌هاي زيرين و پنهان متن يعني وضعيت قدرت و ايدئولوژي درعصر مغول را بررسي كند تا با كنارهم گذاشتن ايدئولوژي‌هاي مختلف درمتن به آشنايي زدايي انتقادي و رهيافتي نو در اين حوزه دست يابد.يافتههاي پژوهش حاكي از آن است، با وجود آنكه در روساخت نفثه المصدور گفتمان جبر، گله و شكايت از روزگار و استبداد و غارتگري مغولان بيداد مي كند اما در ژرف ساخت و انديشه‌ي زيدري، گفتمان جبر و خيانت كارگزاران حكومتي و طبقه‌ي فرودست بيش از استبداد و جبرانديشي الويت دارد.