آسيب‌شناسي سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران از منظر نظريۀ همسايگي

همسايگي آغاز روابط خارجي كشورها و نقطۀ شروع منطقه‌گرايي درون‌زاست. صلح و ثبات نسبي و كاهش تدريجي مداخلات منفي قدرت‌هاي برون‌منطقه‌اي از پيامدهاي تحقق سياست همسايگي و آغاز منطقه‌گرايي درون‌زاست. منطقه‌گرايي موفق در اروپا، آمريكاي شمالي و شرق آسيا نيز از سياست همسايگي آغاز شدند. سياست همسايگي كه ناظر بر ابعاد هنجاري روابط با همسايگان است، براي جمهوري اسلامي ايران يك سياست راهبردي محسوب مي‌شود؛ اما با وجود سياست‌هاي رسميِ اعلانيِ جمهوري اسلامي، تحقق همسايگي در سياست خارجي ايران همواره با موانعي جدي روبه‌رو بوده است. در اين پژوهش قصد داريم با روشي علمي، ضمن توضيح نظريۀ همسايگي، مهم‌ترين موانع تحقق سياست همسايگي براي ايران را تبيين نماييم.براين‌اساس، اين سؤال را مطرح كرده‌ايم: «مهم‌ترين چالش‌هاي تحقق سياست همسايگي كدام‌اند و چه راهكارهايي را مي‌توان براي رفع اين موانع ترسيم نمود؟». فرضيه‌اي كه سعي در بين‌الاذهاني‌كردن آن داريم عبارت است از «چشم‌انداز دوگانۀ هژمون‌گرايي‌الهام‌بخشي در سياست خارجي ايران» در وهلۀ نخست و «دوگانۀ اعتمادسازي‌توازن‌سازي» در وهلۀ دوم كه مهم‌ترين موانع تحقق سياست همسايگي را تشكيل مي‌دهند. حل‌وفصل دوگانۀ اولي و مديريت دوگانۀ دومي، مهم‌ترين مسئلۀ سياست خارجي جمهوري اسلامي را براي تحقق سياست همسايگي تشكيل مي‌دهد. روش تأييد فرضيه در اين مقاله توضيحي‌تبييني است.