روش علمي نيوتن در قول و فعل

در اين مقاله ميخواهم سازگاري ميان اقوال و اعمال روش‌شناختي نيوتن را مورد كاوش قرار دهم. اهميت موضوع بدين علت است كه ما علم‌شناسان هنوز نمي‌توانيم حدودا هم ادعا كنيم كه روش علمي بزرگترين دانشمند همة اعصار را مي‌شناسيم. اين وضعيت ناگوار، برغم اينست كه توجه به روش علمي هيچ دانشمندي باندازة عُشر توجهي كه روش‌شناسان علم به روش علمي نيوتن بذل كرده‌اند نمي‌شود. بدلائل روشني، هم نيوتن و هم انديشه و بويژه روش علمي‌اش يكي از كانون‌هاي بزرگ توجه ويژه علم‌شناسان در قرن بيستم بوده است. مي‌خواهيم به اين سوال پاسخ دهيم كه آيا امكان دارد مهمترين مانع شناخت مجمع عليهِ روش علمي نيوتن اينست كه ميان قواعد روش‌شناختي اعلام‌شدة نيوتن با قواعد اعمال‌شدة وي چندان سازگاري وجود ندارد كه بيشتر. در برخي مواضع اين دو تعارض دارند. براي اين امر، دو اثر ماندگار نيوتن در حوزة فلسفة طبيعي و برخي نامه‌هاي معروف وي را مورد كاوش قرار مي‌دهيم.