كاوش تجربيات اعضاي هيأت علمي پيشكسوت دانشگاه شيراز درباره مستندسازي ايده هاي پژوهشي: مطالعه كيفي

هدف: هدف از اين پژوهش، فهم تجربيات اعضاي هيئت علمي پيشكسوت دانشگاه شيراز و طراحي و تبيين مدل مستندسازي ايده‌ هاي پژوهشي ميان آن‌هاست.روش: در اين پژوهش، از رويكرد كيفي و طرح نظام مند نظريه داده‌ بنياد استفاده شد. به اين منظور، با 25 عضو هيئت علمي پيشكسوت دانشگاه شيراز مصاحبه انجام شد. روش نمونه‌گيري اين پژوهش، روش متوالي گلوله برفي (ارجاع زنجيره‌اي) است؛ پژوهشگر در يك مصاحبه ابتدايي با يك نمونه كليدي از اعضاي هيئت علمي دانشگاه شيراز كه در رابطه با موضوع پژوهش داراي اطلاعات غني بودند، مصاحبه را آغاز نمود؛ سپس، با توجه به ارجاع زنجيره‌اي، از مشاركت‌كننده درخواست مي‌كرد تا عضو هيئت علمي ديگري كه براي مصاحبه مناسب بودند، معرفي كند. جمع‌آوري و تحليل داده‌ها همزمان انجام و داده‌ها، به روش تحليل مقايسه‌اي مداوم و مطابق مدل استراوس و كوربين (1998) طي سه مرحله كدگذاري باز، محوري و انتخابي تحليل داده‌ ها انجام شد. در مجموع، 1050 كد باز از عبارات و جملات مشاركت ‌كنندگان تهيه شد كه پس از طي مرحله حذف تكراري ‌ها و كدهاي غيرمرتبط، 106 مفهوم، 21 زير مقوله و 9 مقوله اصلي دسته‌ بندي و استخراج شد.يافته‌ها: نتايج نشان داد كه مستندسازي ايده ‌هاي پژوهشي با داشتن چهار مقوله ايده‌ پژوهشي، نظم ‌دهي ايده‌ ها، ذخيره ‌سازي ايده ‌ها و مستندسازي ايده‌ ها، پديده‌ كانوني اين پژوهش شناخته شد. اعضاي هيئت علمي سه مؤلفه ترس از فراموشي، ضرورت ماندگاري ايده، تسهيل بهره‌ برداري از ايده (انگيزه ‌هاي دروني ثبت) و مؤلفه شهره شدن (انگيزه بيروني ثبت) را از عوامل و انگيزه ‌هاي مستندسازي ايده ‌هاي پژوهشي تشخيص دادند كه موجب ايجاد انگيزه در اعضاي هيئت علمي براي ثبت ايده ‌هاي پژوهشي مي ‌شود. همچنين دو مؤلفه ثبت دستي و الكترونيكي به عنوان راهبردها و تعاملات در قوام بخشيدن ايده ‌هاي پژوهشي به آن‌ها كمك مي ‌كند. به عقيده مشاركت ‌كنندگان دو مقوله‌ رعايت اخلاق علمي و تضمين امنيت ايده‌ ها (تدابير و ملاحظات فردي)؛ و چهار مقوله‌ مشوق‌ ها و حمايت ‌هاي مالي، امكانات ثبت درون‌دانشگاهي، آموزش و بهسازي و سيستم ارزيابي عملكرد (تدابير و ملاحظات سازماني) از شرايط بسترساز خاص در مستندسازي ايده‌ هاي پژوهشي بود. طبق ديدگاه‌هاي موجود مشاركت‌كنندگان در پژوهش، قوانين و الزامات ثبت ايده‌ها و دو زيرمقوله آن يعني رعايت حقوق مالكيت معنوي و نهادسازي و ساختارسازي، از جمله شرايط عام (مداخله‌گر) ثبت ايده‌هاي پژوهشي اعضاي هيئت علمي است. دو ره‌آورد فردي و  فرافردي از جمله نتايج و پيامدهاي فرايند مستند‌سازي ايده‌ها است.نتيجه‌گيري: با توجه به پديده محوري حاصل از يافته‌هاي به دست آمده، مي‌توان گفت نيل و دستيابي به اهداف سازماني، مستلزم وجود فرهنگ سازماني قوي و اساسي است. دانشگاه‌ها به عنوان مراكز علمي به واقع نيازمند به فرهنگ غني‌اند. بنابراين، از فرهنگ‌هاي مورد نياز دانشگاه‌ها، فرهنگ مستند‌سازي ايده‌هاي پژوهشي است و آن‌ها بايد فرهنگ مستند‌سازي ايده‌هاي پژوهشي را نهادينه كنند. همچنين به منظور افزايش تمايل اعضاي هيئت علمي به مستندسازي ايده‌هاي پژوهشي، فراهم‌آوري بسترهاي لازم از جمله ايجاد مركز مجزا براي مستند‌سازي ايده‌هاي پژوهشي، تربيت و آموزش نيروي انساني آگاه و خبره و نيز، در نظر گرفتن ابزارهاي مناسب جهت مستند‌سازي ايده‌ها ضروري است.