مقايسه رويكردها، مواضع و نوع مواجهه محتشم كاشاني و فيض كاشاني در قبال حكومت صفوي

كارنامه فكري، ادبي و ‌علمي محتشم كاشاني و فيض كاشاني از منظر نوع مناسبات سياسي‌شان با حكومت صفوي در خور تأمل است. مقايسه اين دو جهان‌بيني نشان مي‌دهد كه تأثيرپذيري مستقيم اين دو شخصيت از فضاي گفتماني عصر صفوي، توليدات فرهنگي و ساختار فكري، آنان را به دو گونه توجه متمايز به دربار صفوي و لاجرم، دو نوع پيوند و مواجهه با آن معطوف كرد. مقايسه نوع مواجهه‌هاي آنها با كانون قدرت و سياست عصر صفوي نشان مي‌دهد كه اين دو شخصيت كاشاني، تحت تأثير بسترهاي سياسي، ‌تاريخي و ‌فرهنگي، بنيان‌هاي فكري و ظرفيت‌هاي رواني و نيز دوره زيست خود، دو گونه رابطه متمايز با دربار صفوي تنظيم كرده‌اند كه مؤلفه‌هايي مانند نوع نگاه آنان به تشيع، ميزان دوري و نزديكي‌شان به دربار صفوي، علايق و پيش‌زمينه‌هاي فكري‌ادبي، روحيه انتقادي يا همراهي و همدلي با دربار و غيره مستقيماً بر آن تأثير گذاشت. در اين پژوهش مي‌كوشيم با بررسي تأثير فضاي گفتماني و فكري‌ايدئولوژيكي ايران عصر صفوي بر جهان‌بيني اين دو شخصيت كاشاني، نقش اين تأثيرگذاري بر نوع مواجهه‌هايشان با دربار صفوي و برآيندها و نتايج هر كدام از اين دو نوع نگرش را تبيين كنيم.