كيفيّت صدا و شخصيّت‎‌پردازي در دوبله: مورد پژوهي دوبلۀ رسمي فارسي سريال شرلوك

دوبله رايج‌ترين شيوۀ ترجمه‌ ديداري‌شنيداري در ايران است. باوجوداينكه دوبله داراي دو كانال ديداري و شنيداري است، پژوهش‌هاي محدودي بر روي كانال شنيداري دوبله صورت گرفته است؛ حال‌آنكه بررسي عوامل فرازباني دوبله (نظير تُن صدا، كيفيّت صدا) مي‌توانند از موضوعات درخور توجّه در كانال شنيداري دوبله باشند؛ زيرا كه چنين مسائلي بر روي كيفيّت دوبله، انتقال صحيح معنا و برقراري ارتباط با مخاطب تأثيرگذارند. ازاين‌رو، پژوهشِ تركيبيِ حاضر بر آن است تا با بررسي دوبلۀ رسمي فارسي سريال شرلوك و نسخۀ زبان اصلي آن، كيفيّت صداي بازيگر را از ديدگاه مخاطبان با دوبلور مقايسه نمايد و ميزان تأثير تغيير كيفيّت صدا بر شخصيّت‌پردازي را تعيين كند. در اين راستا، از دسته‌بندي ويژگي‌هاي كيفيّت صداي ون لوون (۱۹۹۹) جهت تعيين و مقايسۀ ويژگي‌هاي كيفيّت صداي بازيگر و دوبلور استفاده شد. نظرات ۳۲ شركت‌كننده به دو صورت كيفي و كمّي جمع‌آوري و تحليل شد. نتايج به‌دست‌‌آمده نشان داد كه از مجموع هفت جُفت كيفيّت صدا، صداي دوبلور با بازيگر در چهار جُفت تنش، بازدمي، لرزش و خيشومي‌شدگي مشابهت داشته و در سه جُفت خش، بلندي و تُن صدا تفاوت معناداري داشته است؛ بنابراين از ديدگاه مخاطبان، بلندتر بودن صداي دوبلور نسبت به بازيگر سبب شده است شخصيّت دوبله، پرخاشگرتر به نظر‌ برسد. همچنين، كاهش خش صدا و زير بودن صداي دوبلور نسبت به بازيگر، موجب شده از ميزان جذابيّت شخصيّت براي مخاطبان كاسته شود. يافته‌هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه صدا براي مخاطبان دوبله اهمّيّت بسياري دارد و توجّه به انتخاب صدا و شبيه‌سازي صداي اصلي در دوبله، باعث ارتقاي كيفيّت تجربه‌ سينمايي مخاطبان ‌مي‌گردد.