بررسي مقايسه‌اي تفكرات مهاتما گاندي و الهيات رهايي‌ بخش آمريكاي لاتين

A Comparison between Mahatma Gandhi’s Thoughts and Latin America’s Liberation Theology

مهاتما گاندي و متألهان رهايي ­بخش آمريكاي لاتين دو نمونۀ مهم ديني در مبارزات سياسي و اجتماعي در سدۀ بيستم هستند. گر چه سنّت ديني و فضاي فرهنگي زمينه ­اي اين دو متفاوت هستند با اين حال مشتركاتي دارند كه امكان مقايسۀ آن­ها را ميسر مي­كند. اين مقاله به شيوه­اي مقايسه­ اي و تحليلي آن­ها را در سطوح مباني، روش و هدف مقايسه مي­كند. آن­ها پيوندي انتقادي با سنّت­ هاي ديني خود دارند، معتقد به ديدگاهي زمينه ­مند و متوجّه تحولات اين‌جهاني ­اند، به فقرزدايي و عدالت­ جويي توجّه دارند و پراكسيس را بسيار مهم­تر از نظريه‌پردازي صرف مي­دانند. با اين حال متالهان رهايي­ بخش، متاثر از انديشه ­هاي ماركسيستي، خواستار تغيير ساختارهاي ناعادلانۀ سياسي و اقتصادي­ اند، ولو اين تغيير به بهاي روش مبارزۀ خشونت­ آميز باشد. نزد آن­ها هدف اهميتي بيش از وسيله دارد. اما گاندي با تأكيد بر تحول معنوي و اخلاقي افراد، معتقد است هدف و وسيله (روش) جدايي­ناپذيرند و روش­هاي خشونت­ آميز منجر به قيدهايي سخت­ تر از قيدهاي استعمار مي­شوند. گاندي در اين راه متاثر از انديشه ­هاي لئو تولستوي است و موعظۀ فراز كوه مسيح است. او گرچه بعضي از آرمان­ هاي سوسياليستي را مي­ پسندد اما منتقد شيوه و ساختار مبارزاتي آن­ها است.

Mahatma Gandhi, spiritual, political and social Hindu leader of India in the first half of twenty century, conducted a political and social struggle by his spiritual and religious values. Theologians of Latin America’s liberation theology started their opposition against the unjust political and economic structures of Latin America after 1960s. Despite their different religious traditions and cultural atmospheres, Gandhi and liberation theologians had comparable features in bases, methods and ends. They had critical relations to their religious traditions, believed in contextual viewpoints, tried for this-worldly changes, removing poverty and injustice and argued that praxis is more important than mere theory. Liberation theologians emphasized on Marxist thoughts and tried to change unjust political and economic structure, even by violent methods of struggle. So, ends are more important than means. But Gandhi, with his emphasis on spiritual and moral transformation, believed in inseparability of ends and means. He argued that violent methods would lead to more severe constraints than that of colonialism. In these thoughts Gandhi was influenced by Leo Tolstoy’s thoughts and Jesus’ Sermon on the Mount. He was in contrary with socialist struggling groups in India.