جايگاه حق فرهنگي در نظام حقوقي اسلام و قوانين اساسي ايران، عراق و پاكستان با نگاهي به اسناد بين‌المللي

از ميان كشورهايي كه ملزم به تبعيت از اصول و موازين دين اسلام هستند، ايران با عراق و پاكستان كه همسايگان غربي و شرقي آن هستند، داراي قرابت‌هاي فرهنگي بسياري است. در نوشتار حاضر حق فرهنگي ملت‌هاي مذكور مورد بررسي مقايسه‌اي قرار گرفته است. حق فرهنگي برخلاف اهميت فراوان و تأثيرگذاري آن بر ديگر عرصه‌هاي زندگي بشر و هم‌عرض ‌بودنش با ساير بخش‌هاي حقوق بشر مانند: حقوق سياسي، اجتماعي و اقتصادي، كمتر مورد توجه قرار گرفته است؛ به‌طوري‌كه علاوه‌بر مشخص‌نبودن دامنه و مصاديق دقيق آن، جزء حقوق كمتر‌توسعه‌يافته و درجه دو محسوب مي‌شود. در اين نوشتار ابتدا به روش تحليل مقايسه‌اي با بررسي اسناد بين‌الملل حقوق بشري، به مصاديق خاص حق فرهنگي پرداخته شده و سپس به اين سؤال پاسخ داده شده است كه جايگاه اين حق در نظام حقوقي اسلام و قوانين اساسي كشورهاي مورد بحث كجاست؟ يافته‌هاي پژوهش حاضر نشان مي‌دهد كه از بررسي مجموع اسناد بين‌الملل حقوق بشري، مصاديق شش‌گانۀ حق فرهنگي، شناسايي و احصاء مي‌شود كه اين مصاديق در نظام حقوقي اسلام مورد تأكيد فراوان قرار گرفته‌اند؛ اما با مقايسۀ قوانين اساسي ايران، عراق و پاكستان، چنين به‌نظر مي‌رسد كه اين قوانين در زمينۀ بيان حق فرهنگي، داراي نقاط ضعف بوده و نيازمند اصلاح، تكميل و بازنگري هستند؛ به‌طوري‌كه به برخي از مصاديق مانند حق بهره‌مندي از هنر، در هيچ‌كدام از قوانين مذكور اشاره نشده است و برخي ديگر با شدت و ضعف بيان شده‌اند.