معرفي و تحليل معماري آرامـگاه سلـطان ابراهـيم رضا (ع) در ميان و خوانش يادگار نوشته‌هاي تاريخي آن

Introduction and Analysis of the Architecture of the Tomb of Sultan Ibrahim Reza in Darmian City and Reading the Relics of its Historical Writings

بررسي بناهاي دوران اسلامي در ايران، حضور بي­شمار آرامگاه ­هاي مذهبي و غيرمذهبي را نشان مي­ دهد كه در اكثر نقاط اين مرز و بوم پراكنده ­اند. اين ابنيه به­عنوان يكي از مهم ­ترين عناصر معماري اسلامي - ايراني از گوناگوني ويژه­اي برخوردارند، به‌طوري‌كه مطالعۀ آنها ويژگي­ هاي معماري و تزئيني هر دوره را نمايان مي­ كند. آرامگاه براي شخصيت ­هاي مذهبي و بزرگان در ايران بيشتر از ساير كشورهاي اسلامي مورد توجه بوده است؛ دليل اين امر نيز به نقش آرامگاه­ ها و آميختگي آن با آداب‌ورسوم و مذهب ايرانيان مسلمان برمي ­گردد و همين امر است كه توجيه­گر تداوم اقبال عامة مردم به آرامگاه ­هاي مذهبي در ايران است. در اين تحقيق به معرفي معماري آرامگاه سلطان ابراهيم رضا (ع) واقع در روستاي آبگرم شهرستان در ميان، استان خراسان جنوبي پرداخته خواهد شد. در پژوهش حاضر ضمن معرفي و تحليل معماري بنا، نقوش و تزئينات، كتيبه­ ها و يادگار نوشته ­ها بنا موردبحث قرار مي­ گيرد. مقاله حاضر بر اساس روش توصيفي- تحليلي بوده و يافته­ هاي آن بخشي از طريق مطالعة منابع كتابخانه ­اي و بخش ديگر به‌صورت ميداني انجام شده است. سؤال اصلي پژوهش اين است كه اين بنا در چه دوره­اي ساخته شده است و معماري بنا داراي چه ويژگي­ هايي شاخصي است؟ با توجه به كتيبة بنا و گزارش­ هاي كوتاهي كه توسط محققان قبلي انجام شده، تاريخ ساخت بنا به دورة صفوي برمي‌گردد، درحالي‌كه با مطالعه و تحليل معماري بنا با بناهاي تيموري در خراسان، احتمالاً قدمت آن به اواخر دورۀ تيموري برمي‌گردد. آرامگاه سلطان ابراهيم رضا، بنايي چهار ايواني كه داراي گنبد و ايوان رفيعي در دو طبقه ساخته شده است. از جمله ويژگي­ هاي معماري بنا ضمن قرينگي آن و استفاده از طاق ­ها و قوس­ هاي متنوع، وجود كتيبه ­هايي با خطوط مختلف در داخل آرامگاه و درب­هاي كتيبه ­دار است كه اطلاعات كاملي از اين بنا طي يك بازۀ طولاني را ارائه مي­ دهد.

The study of Islamic Period buildings in Iran proves the presence of countless religious and non-religious tombs that are scattered in most parts of this border and region. As one of the most important elements of Islamic-Iranian architecture, these buildings have a special diversity, so that their study reveals the architectural and decorative features of each period. Tomb for religious Personalities in Iran has received more attention than other Islamic countries; the reason for this is the role of tombs and its integration with the customs and religion of Muslim Iranians, and this is the reason that justifies the continued popularity of religious tombs in Iran. In this research, the architecture of the tomb of Sultan Ibrahim Reza located in Abgarm village of Darmian city, South Khorasan province will be introduced. In the present article, while introducing and analyzing the architecture of the building, motifs and decorations, inscriptions and memorabilia of the building are discussed. The present article is based on a descriptive-analytical method and its findings are partly through the study of library resources and the other part is done in the field. The main question of the research is in what period this building was built and what are the salient features of the building architecture? According to the inscription of the building and short reports made by previous scholars, the construction date of the building dates back to the Safavid period, while by studying and analyzing the architecture of Timurid buildings in Khorasan, it probably dates back to the late Timurid period. The tomb of Sultan Ibrahim Reza is a two-storey building with four porches and a magnificent dome. Among the architectural features of the building are symmetry, the use of various arches and magnificent inscriptions on the body of the building, which provide complete information about this building over a long period of time.