پديد آورندگان :
موسوي، فهيمه دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات، تهران، ايران , بلمكي، بهزاد دانشگاه آزاد اسلامي واحد همدان - گروه باستان شناسي، همدان، ايران , سعيدي هرسيني، محمدرضا مركز تحقيق و توسعه سمت، تهران، ايران
كليدواژه :
نقش مايه جانوري , سنجاق هاي مفرغي , هزارۀ سوم پ.م , حوضۀ هليل‌رود
چكيده فارسي :
حوضه ي هليل‌رود از جمله مناطق باستاني شناخته‌شدۀ هزارهي سوم پ.م در جنوب‌شرق ايران است كه از اين حوضه در پي مطالعات باستان‌شناختي سال1380 تاكنون بيش از سيصد محوطه باستاني دوره‌هاي پيش از تاريخ تا دوران اسلامي شناسايي شده است. مهمترين آثار اين منطقه كشفياتي متعلق به هزارهي سوم پ.م است كه قابل مقايسه با آثار باستاني تمدن هاي بينالنهرين، ايلام، آسياي ميانه و دره سند است. مسئله اصلي اين پژوهش شناخت تمدن هليل رود از طريق مطالعه نقشمايه هاي نمادين اشيايي با فرم سنجاق هاي ميله اي است كه از سراسر حوضه ي هليل رود شناسايي شده است و در باغ موزۀ هرندي كرمان نگهداري مي شود، اين اشياء 155قطعه سنجاق ميله اي است كه گروهي به صورت ميله هايي ساده و فاقد نقش و 24 قطعه آن داراي سر سنجاق مزيين به نقوش جانوري،گياهي و هندسي است كه هدف اين پژوهش معرفي و شناخت سه قطعه از سنجاقه اي مذكور است كه به دليل نقش رويارويي جانوران انتخاب و مورد بررسي واقع شده است. توصيف نقش جانوران در اين سنجاقها به روش توصيفي- تحليلي انجام شده است و نقشمايههاي اين سه شيء به عنوان يافتههاي فرهنگي هنري حوضۀ هليل‌رود در يك مطالعه تطبيقي با نقشمايههاي محوطههاي شاخص هزارۀ سوم پ.م در جنوب شرق ايران، تمدنهاي بينالنهرين و آسياي ميانه مورد ارزيابي قرار گرفته است و از ديدگاه بررسي تاريخ هنر، با گردآوري اطلاعات به شيوۀ ميداني شامل مشاهده اين آثار در موزه و عكاسي، طراحي، گونه شناسي نقشمايه ها و شناخت شيوه و سبك شكل ها به مطالعة تطبيقي و مقايسه اي اين نقوش پرداخته شده است و در كنار روش ميداني با استفاده از اسناد و منابع مكتوب اين تحليل ها تكميل شده است و در نتيجه بررسي اين سنجاقها مشخص شد كه فرم سنجاقها با فرم بدن جانوراني مانند بزهاي كوهي روي پاهاي جلو ايستاده و به صورت نمادين در حال تغذيه درخت، عقابهايي با بالهاي برافراشته، مارهايي با دهان باز و به حالت تهاجمي و شيرهايي نشسته در مقابل يكديگر به حالت كاملاً قرينه اجرا شده است و همين حالت قرينه بودنشان در مقابل يكديگر، روياروي بودن آنها را القاء ميكند، بنابراين اين نقشها از نظر روياروي بودن جانوران و ويژگي هاي محتوايي و احتمالاً اسطوره‌شناختي دسته‌بندي و مورد ارزيابي قرارگرفته‌اند، با توجه به مشاهده و مقايسه اين نقوش مي توان اذعان داشت كه اين اشياء نشان‌دهنده تأثير بينش و آگاهي سازندگان اين آثار و تعامل نظام مند انسان با محيط‌زيست و فرهنگ رايج درگذشته است كه از طريق اعتقادات، باورها و حس زيبايي‌شناسي هنرمند توليدكننده خلق شده است و شباهت اين نقوش به جانوران محوطه هاي باستاني ديگر نشان از طبيعت مشترك اين مناطق و تأثير فرهنگي هنرمندان بر يكديگر در خلق آثار هنري بوده است.
چكيده لاتين :
The Halil roud Basin is one of the known ancient sites of the 3rd millennium BC in southeastern Iran. From this basin, following archaeological studies in 2001, more than 300 archaeological sites during prehistoric to Islamic periods have been identified. The most important relics of this civilization belong to the 3rd millennium BC, which is comparable to the historical relics of the Mesopotamian, Elamite, Central Asian and the Indus Valley civilizations. The main issue of this research is to identify the civilization of Halil roud by studying the symbolic motifs of objects in the form of bar pins that have been identified from all over the Halilroud basin and are kept in the Harandi Museum in Kerman. These objects are 155 pieces of pins, which are a group of simple rods without patterns and 24 of them have a pin head decorated with animal, plant and geometric patterns. The purpose of this study is to introduce and recognize 3 pieces of the above-mentioned pins, which have been selected and studied due to the role the confrontation animals. The role of animals in these pins has been described descriptively-analytically and the themes of these three objects as cultural and artistic findings of Halil roud basin in a comparative study with the themes of the showing areas of the 3rdmillennium BC in southeastern Iran, the Mesopotamian and Central Asian civilization have been evaluated. From the perspective of studying the history of art, by collecting information in a field method, including observing these works in the museum, photography, design, and typology of the motifs, Technique and style of shapes, a comparative study of these motifs has been done. In addition to the field method, these analyzes have been completed using written documents and sources, as a result of the pin and as a result of examining these pins, it was found that the shape of the pins with the body shape of animals such as mountain goats standing on their front legs and symbolically feeding the tree, eagles with raised wings, snakes with open mouths and It is performed in an aggressive manner and the lions sitting in front of each other in a completely symmetrical manner and this state of their symmetry with each other induces their confrontation. Thus, these motifs have been categorized and evaluated in terms of animal confrontation, content and possibly mythological features.Considering the observation and comparison of these motifs, it can be acknowledged that these objects show the influence of the insight and awareness of the creators of these works and the systematic human interaction with the environment and common culture in the past. Which is created through the beliefs, beliefs and aesthetic sense of the producing artist and the similarity of these designs to the animals of other ancient sites shows the common nature of these areas and the cultural influence of artists on each other in creating works of art.
