بررسي مؤلفه‌هاي برنامۀ درسي چند فرهنگي و تعيين ابعاد و شاخص‌ هاي آن (مطالعۀ مورديِ دورۀ دوم متوسطه مدارس شهر تبريز)

Investigating the components of a multicultural curriculum and determining its dimensions and indicators (A case study of the senior secondary schools in Tabriz)

هدف اصلي پژوهش حاضر اين است كه نخست وضعيت موجود مؤلفه‌هاي برنامۀ درسي چندفرهنگي براي دورۀ دوم متوسطه را بررسي‌كند و سپس، ابعاد مؤلفه‌ها و شاخص‌هاي آن را توصيف و تحليل كند. اين پژوهش ازنظر ماهيت داده‌ها از نوع آميخته است و در دو بخش كيفي و كمي تنظيم شده است. در روش كيفي با 18 متخصص رشتۀ برنامه درسي مصاحبه تا حد اشباع انجام‌گرفت. براي استخراج نتايج حاصل از مصاحبه‌ها از روش كدگذاري دومرحله‌اي استفاده شده‌است. جامعۀ آماري در بخش كمي شامل معلمان نواحي پنج‌گانه تبريز بودند كه در دورۀ دوم متوسطه در سال تحصيلي (98-99) تدريس‌مي‌كردند. در تجزيه و تحليل داده‌هاي كمي از روشهاي آماري جهت اعتباريابي شاخصه‌هاي برنامۀ درسي چندفرهنگي (به دست آمده از مرحله اول) با استفاده از روشهاي آلفا كرونباخ، محاسبه ضريب CVR و تحليل عاملي اكتشافي و تاييدي استفاده شده‌است. يافته‌هاي ما چهار بُعد كليِ «اهداف»، «محتوا»، «روشها»، و «اصول آموزشي» در تدوين برنامۀ درسي چندفرهنگي را شناسايي-كرد. هم‌چنين، يافته‌ها نشان‌داد كه در مولفۀ اهداف چندفرهنگي در نظام فعلي آموزشي ايران، ميانگين نمرۀ تجربي به طور معناداري بيشتر از ميانگين نظري است. بدين ترتيب، مشخص‌شد وضعيت هدف‌گذاري در خصوص آموزشهاي چندفرهنگي، نظام فعلي در وضعيت مطلوبي قراردارد اما در خصوص سه بُعد «محتوا»، «روشها»، و «اصول برنامۀ درسي چندفرهنگي» ميانگين به‌دست‌آمده، در حدود ميانگين نظري است. بنابراين، ميزان توجه و اجراي سه بعُد مذكور در نظام آموزش فعلي در حال حاضر در وضعيت متوسط قرار دارد.

The present study intended to answer the following two questions: (a) What is the current state of the multicultural curriculum components of the senior secondary schools? (b) What are the dimensions and indicators of a multicultural curriculum of the senior secondary schools? This research is mixed in terms of the nature of the data and is organized in two parts: qualitative and quantitative. In the qualitative method, interviews were conducted with 18 experts in the curriculum to the point of saturation. Two-stage coding method has been used to extract the results of the interviews. The statistical population in the quantitative part included teachers from the five districts of Tabriz who taught in the senior secondary schools in the school year (98-99). In the analysis of quantitative data, statistical methods have been used to validate the characteristics of a multicultural curriculum (obtained from the first stage) using Cronbach's alpha methods, CVR coefficient calculation, and exploratory and confirmatory factor analysis. Our findings identified four general dimensions of "goals", "contents", "methods", and "educational principles" in developing a multicultural curriculum. Also, the findings showed that in the component of multicultural goals in the current Iranian educational system, the average experimental score is significantly higher than the theoretical average. Thus, it is clear that the current system is in a good position for targeting multicultural education, but regarding the three dimensions of "contents", "methods", and "principles of multicultural curriculum", the average achieved is near to the theoretical average. Therefore, the level of attention and implementation of these three dimensions in the current education system is currently in the average situation.