پديد آورندگان :
سپهردوست، حميد دانشگاه بوعلي‌سينا - دانشكدۀ علوم اقتصادي و اجتماعي - گروه اقتصاد، همدان، ايران , محتشمي، سارا دانشگاه بوعلي‌سينا - دانشكدۀ علوم اقتصادي و اجتماعي - گروه اقتصاد، همدان، ايران , فاطمي زردان، يعقوب دانشگاه بوعلي‌سينا - دانشكدۀ علوم اقتصادي و اجتماعي - گروه اقتصاد، همدان، ايران
كليدواژه :
شوك نفتي , درآمد مالياتي , سياست‌هاي مالي , مدل خودرگرسيون برداري
چكيده فارسي :
شوك‌هاي نفتي، به‌دليل وضع تحريم‌هاي اقتصادي و ايجاد محدوديت‌هاي درآمدي، هزينۀ زيادي را در سالهاي اخير براي دولت به‌دنبال داشته و بررسي آثار آن به‌خصوص از جنبۀ كاهش درآمدهاي مالياتي، داراي اهميت است. هدف از اين پژوهش، بررسي اثرات شوك‌هاي نفتي بر درآمدهاي مالياتي ايران با استفاده از روش خودرگرسيون برداري بيزي (BVAR) و درنظر گرفتن متغيرهاي ماليات كل، ماليات مستقيم و مستقيم، مخارج دولت و توليد ناخالص داخلي، طي سالهاي 1398-1370 است. نتايج بررسي توابع عكس‌العمل آني و تجزيه واريانس نشان مي‌دهد كه شوك‌هاي درآمد نفتي، با نرخي كاهنده برروي درآمدهاي مالياتي مستقيم و غيرمستقيم اثر مثبت داشته است كه نشان‌دهندۀ گرايش دولت به سمت تكيه‌بر درآمدهاي مالياتي و گسترش پايههاي مالياتي است. متأسفانه در اقتصاد ايران، به‌دليل نگرش سيستمي به نظام مالياتي و مشكلات ساختاري كه منشأ آن مجموعهاي از عوامل اقتصادي، فرهنگي و سياسي هست، اهميت و اثربخشي ماليات‌ها در نظام اقتصادي، به‌ويژه در بودجه‌هاي سالانه خيلي موردتوجه قرار نگرفته است و تأمين مصارف بودجه از محل درآمدهاي حاصل از فروش نفت خام، اقدام جدي و صريحي براي رفع مشكلات در نظام مالياتي را ضعيف نموده و با مشكلات اساسي مواجه كرده است. با كاهش درآمدهاي نفتي، چنان‌چه پايههاي مالياتي تقويت نشوند، درآمدهاي مالياتي كاهش‌يافته و با فرض ثبات ساير شرايط كسري بيشتر بودجه دولت را به‌همراه خواهد داشت. نتايج پژوهش حاكي از آن است كه واكنش ماليات‌هاي مستقيم و غيرمستقيم به شوك‌هاي نفتي معني‌دار اما اندك است كه نشان‌دهندۀ عملكرد ضعيف سيستم مالياتي كشور در واكنش به تحولات نفتي است؛ بهطوري‌كه كاهش درآمدهاي نفتي، علاوه‌بر كاهش درآمدهاي مالياتي، كاهش توليد ناخالص داخلي و ساير درآمدهاي دولت را نيز به همراه خواهد داشت؛ بنابراين به‌منظور افزايش درآمدهاي مالياتي بايد اقدامات و تغييرات اساسي در درون ساختار دولت صورت‌پذيرد و تقويت گردد.
چكيده لاتين :
Oil shocks, due to economic sanctions and income restrictions, have cost the government dearly in recent years, and it is important to examine their effects, especially in terms of declining tax revenues. Unfortunately, the imposition of various international sanctions on Iran in recent years and declining oil revenues due to declining oil exports on the one hand, as well as declining crude oil prices globally, have had devastating effects on macroeconomic variables such as taxes, government spending and economic growth. The purpose of this study is to investigate the effects of oil shocks on Iran's tax revenues using the Bayesian self-regression (BVAR) method and considering the variables of the total tax, indirect tax, direct tax, government expenditure, and GDP during the years 1991-2019. The results of the study of instantaneous reaction and analysis of variance functions show that oil revenue shocks, at a declining rate, have a positive effect on direct and indirect tax revenues, indicating the government's tendency to rely on tax revenues and expand tax bases. With declining oil revenues, if tax bases are not strengthened, tax revenues will fall and, assuming other conditions remain stable, will lead to a larger government budget deficit. The results indicate that the response of direct and indirect taxes to oil shocks is significant but small, that shows the poor performance of the country's tax system in response to oil developments. Therefore, any decline in oil revenues, in addition to reducing tax revenues, also leads to a decrease in GDP and other government revenues; therefore, to increase tax revenues, fundamental measures and changes must be taken and strengthened within the government structure.
