اثر تنش ماندابي در مرحله گياهچه‌اي بر صفات ريشه و صفات فيزيولوژيك ارقام گندم

Effect of waterlogging stress in leaflet 3 stage of wheat cultivars on root and physiological traits of wheat

اولين اثر منفي تنش غرقاب براي گياه كمبود اكسيژن در خاك مي‌باشد. كاهش اكسيژن قابل دسترس باعث كاهش توسعه ريشه و بخش‌هاي هوايي گياه مي‌شود. به منظور ارزيابي ارقام گندم استان گلستان تحت شرايط محدوديت اكسيژن آزمايشي درآذرماه سال زراعي 1395 در گلخانه دانشكده كشاورزي دانشگاه گنبد كاووس به‌صورت گلداني و با هدف بررسي اثر مدت‌هاي غرقابي بر صفات ريشه‌اي و شاخص‌هاي فيزيولوژيك گياهچه‌هاي ارقام گندم به‌صورت آزمايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در 3 سطح غرقاب (صفر، 10 و 20 روز) و 10 رقم گندم (آفتاب، آذر، كريم، كوهدشت، لاين 17، سرداري، قابوس، گنبد مرواريد و زاگرس) در 4 تكرار اجرا شد. نتايج آزمايش نشان داد كه اثر طول دوره غرقاب، رقم و اثر متقابل رقم در غرقاب بر تمامي صفات مربوط به ريشه در سطح يك درصد و اثر تنش غرقابي بر كلروفيل a و كلروفيل كل در سطح احتمال پنج درصد و پرولين در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بودند و بر كاروتنوئيد معني‌دار نبود، هم‌چنين اثر رقم تنها بر صفت كلروفيل b در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بود و بر باقي صفات اثر معني‌داري را نشان نداد. برهم‌كنش رقم در غرقاب بر كلروفيل b و كاروتنوئيد و پرولين در سطح احتمال يك درصد معني‌دار بودند. هم‌چنين رقم كريم در صفات حجم ريشه، سطح ريشه و قطر ريشه به نسبت ساير ازقام برتر بود. بهتر است از ارقام آذر و لاين 17 در شرايط غرقابي در مراحل اوليه رشد و هم‌چنين از ارقام آفتاب در تنش ضعيف و زاگرس در تنش شديدتر استفاده نگردد.

The first negative effect of waterlogging stress for the plant is the lack of oxygen in the soil. Reduction of available oxygen reduces the development of roots and aerial parts of the plant. In order to evaluate wheat cultivars in Golestan province under experimental oxygen restriction in December 2016 in the greenhouse of Gonbad Kavous University Faculty of Agriculture in a pot and to investigate the effect of waterlogging periods on root traits and physiological characteristics of seedlings of wheat cultivars as a factorial experiment in a completely factorial design. 3 flood levels (zero, 10 and 20 days) and 10 wheat cultivars (Aftab, Azar, Karim, Kuhdasht, Line 17, Sardari, Qaboos, Morvarid and Zagros domes) were performed in 4 replications. Results of germination test shosed that the highest germination percentaged was occurred in kohdasht and the most amount of germination rate was showed in sardari cultivar. The experimental results showed that the effect of waterlogging period, cultivar and cultivar interaction effect on waterlogging on all root traits was significant at 1% level and the effect of flooding stress on chlorophyll a and total chlorophyll at 5% probability level and proline at 1% probability level was significant. Were not significant on carotenoids. Also, the effect of cultivar was significant only on chlorophyll b trait at the level of 1% probability and did not show a significant effect on other traits. The interaction of cultivars in waterlogging on chlorophyll b, carotenoids and proline was significant at the level of 1% probability. Koohdasht cultivar had the highest root length, fresh root weight, root dry weight and root surface density compared to other cultivars and had less fluctuations in stress conditions than other cultivars. The rest was the highest. It is better not to use Azar and Line 17 cultivars in flooded conditions in the early stages of the plant and also Aftab cultivars in weak stress and Zagros in more severe stress. Sardari and Kuhdasht cultivars had the highest content of chlorophyll b and carotenoids at nonstress and 10-day levels, respectively, which produced the highest proline in severe stress.