پديد آورندگان :
محمود، عبدالروف دانشگاه يزد - دانشكده علوم انساني و اجتماعي - گروه جغرافيا، يزد، ايران , ايمان روستا دانشگاه يزد - دانشكده علوم انساني و اجتماعي - گروه جغرافيا، يزد، ايران , مزيدي، احمد دانشگاه يزد - دانشكده علوم انساني و اجتماعي - گروه جغرافيا، يزد، ايران
كليدواژه :
حوضه آبريز شمالي افغانستان , VCI , خشك‌سالي , LST , EVI
چكيده فارسي :
خشك‌سالي، پديده‌اي است كه در زمان‌هاي مختلف به‌صورت غيرقابل‌پيش‌بيني، با شدت متفاوت اتفاق مي‌افتد و تأثيرات شديدي بر جامعه بشري و اكوسيستم دارد. در اين مطالعه از داده‌هاي ماديس (MODIS) و داده‌هاي بارش (PDIR Now) براي بررسي پايداري روند تغييرات پوشش گياهي فصل بهار در حوضه آبريز شمالي افغانستان از سال 2001 تا 2020 استفاده شد. داده‌هاي ماديس شامل شاخص پوشش گياهي بهبود يافته (EVI)، شاخص وضعيت پوشش گياهي (VCI) با دوره زماني 16 روز و تفكيك مكاني 250 متر، تصاوير دماي سطح زمين (LST) باقدرت تفكيك 1 كيلومتر و دوره زماني 8 روزه، داده‌هاي بارش ماهانه باقدرت تفكيك (4*4) كيلومتر استفاده گرديد. رابطه بين خشك‌سالي و پوشش گياهي در فصل بهار با استفاده از تحليل سري‌هاي زماني، تحليل رگرسيون و محاسبه ناهنجاري‌ها مورد بررسي قرار گرفت. نتايج نشان داد كه ميانگين پوشش گياهي در كل دوره آماري 21/45 درصد بوده است. در اين پژوهش مساحت پوشش گياهي در 2001، 2008 و 2011 به كمترين ميزان 9/9، 9/9 و 3/19 درصد رسيده است. بر اساس شاخص VCI نيز در اين سال‌ها به ترتيب 5/83، 39/81 و 9/74 درصد از حوضه تحت شرايط خشك‌سالي قرار داشته و داده‌هاي بارندگي نيز تأييد مي‌كنند كه اين سال‌ها به ترتيب كمترين ميزان بارندگي 7/96، 133 و 117 ميليمتر داشته‌اند. 2003، 2009 و 2010 با بيشترين پوشش گياهي در اين فصل به دليل كمتر بودن LST و بارش بيشتر نسبت به ميانگين دوره باعث سال‌هاي مرطوب شده‌اند. مشخص شد كه همبستگي بين EVI و LST با (87/0-; r = 05/0P<) و EVI با بارش (60/or = ; 05/0P<) است. بااين‌حال، در حوضه آبريز شمالي افغانستان LST و بارش بايد با هم در نظر گرفته شوند تا به‌درستي رابطه بين خشك‌سالي و پويايي پوشش گياهي به دست آيد.
چكيده لاتين :
Drought is a phenomenon that occurs at different times unpredictably with different intensity and has severe effects on human society and ecosystems. In this study, Moderate Resolution Imaging Spectroradiometer (MODIS) and PERSIANN Dynamic Infrared Rain Rate (PDIR Now) sensors were applied to examine the drought effects on vegetation in Northern River Basin of Afghanistan from 2001 to 2020. Therefore, MODIS data include Enhanced Vegetation Index (EVI), Vegetation Condition Index (VCI) with a time period of 16 days and a spatial resolution of 250 meters, Land Surface Temperature (LST) with spatial resolution of 1 km and period of 8 days, and monthly precipitation data with a resolution of (4*4) km. The relationship between drought and vegetation in spring was investigated using time series analysis, regression analysis and calculation of anomalies. The results showed that the average vegetation coverage in the whole statistical period was 45.21%. In this study, vegetation area in 2001, 2008 and 2011 have reached the lowest rate (9.9%, 9.9% and 19.3%), respectively. According to VCI, 83.5%, 81.39% and 74.9% of the basin in these years are under drought conditions, respectively. Rainfall data confirm that these years have had the lowest rainfall 96.7, 133 and 117 mm, respectively. The years 2003, 2009 and 2010 with the highest vegetation in this season were recorded mainly due to the lower LST and higher rainfall then their average period. The correlation between EVI and LST is (r=-0.87; p<0.05), EVI and Precipitation (r=0.60; p<0.05). However, in Northern River Basin of Afghanistan, LST and rainfall must be considered together to determine the relationship between drought and vegetation dynamics properly.
