نيم‌رخ تنوع زيستي در دانش، نگرش و رفتار (KAP) شهروندان كلان‌شهر مشهد با رويكرد توسعه پايدار

Biodiversity Profile in Knowledge, Attitude and Practice (KAP) of the Citizens of Mashhad Metropolis applying Sustainable Development

تجربه دهه‌ها تلاش براي حفاظت از محيط‌زيست و تنوع زيستي نشان داده است بدون شناخت دقيق سطح آگاهي، جهان‌بيني و عملكرد جامعه انساني نمي توان به حفاظتي اثربخش دست‌يافت. در اين راستا، هدف پژوهش حاضر بررسي دانش، نگرش و رفتار (KAP) شهروندان مشهد نسبت به تنوع زيستي و عوامل داراي هم بستگي با آن است. اين پژوهش با رويكرد آميخته كمي و كيفي و به روش پيمايشي انجام شد. جامعه آماري تحقيق، با بهره‌گيري از فرمول كوكران، 384 نمونه از افراد بالاي 15 سال ساكن در مناطق مختلف شهر مشهد، بر اساس خوشه‌بندي مناطق تعيين گرديد. ابزار جمع‌آوري داده‌ها، پرسش‌نامه بومي‌سازي شده اتحاديه اروپا بود كه روايي و پايايي آن براي 5 گويه متغير نگرش 73/0، براي 7 گويه متغير دانش 77/0 و براي 5 گويه متغير رفتار 71/0 به دست آمد. براي توصيف داده‌ها از آمارهاي توصيفي و نتايج حاصل از نرم‌افزار‌هاي 2016 Exell و SPSS16.0 و همچنين جداول توزيع و فراواني و نمودارهاي مربوطه و براي تجزيه‌وتحليل داده‌ها و آزمون فرضيات از نرم‌افزار SPSS16.0، آزمون t، تحليل واريانس و آزمون همبستگي اسپيرمن استفاده شد. نتايج نشان داد كمتر از يك‌سوم افراد درباره واژه تنوع زيستي شنيده‌اند. آموزش دانشگاهي سهم بسزايي در اطلاع از واژه تنوع زيستي دارد. همچنين بين متغيرهاي جنسيت، درآمد و ميزان تحصيلات افراد با نوع نگرش شهروندان نسبت به تنوع زيستي رابطه معنادار وجود دارد. به‌علاوه ميان دانش و نگرش محيط‌زيستي همبستگي مثبت و معناداري وجود دارد. در واقع با افزايش سطح دانش، نگرش شهروندان به تنوع زيستي به سطح بالاتري ارتقاء يافته و در نتيجه رفتارهاي آن‌ها در جهت حفاظت از محيط‌زيست سوق پيدا مي‌كند. همچنين بين دانش، نگرش و رفتار شهروندان ساكن در مناطق مختلف تفاوت معني‌داري وجود دارد. در نهايت با تحليل نيم‌رخ تنوع زيستي در دانش، نگرش و رفتار شهروندان كلان‌شهر مشهد و مراجعه به پانل دلفي، مدل مفهومي پژوهش ارائه گرديد.

Decades of environmental conservation experience have shown that Knowledge, Attitude and Practice (KAP) of human society is an essential part of conservation. In this regard, the purpose of this study is to investigate the KAP of Mashhad citizens towards biodiversity and related factors. This research was conducted with a mixed quantitative and qualitative method. The statistical population of the study, using Cochran's formula, 384 samples of people over 15 years old living in different areas of Mashhad, was determined based on clustering. The data collection tool was a localized EU questionnaire whose validity and reliability were 0.73 for 5 items of variable attitude, 0.77 for 7 items of variable and 0.71 of 5 items of variable behaviour. Descriptive statistics and results from Exell2016 and SPSS16.0 software as well as distribution and frequency tables and related graphs were applied to describe the data. SPSS16.0, t-test, test hypotheses from t-test, variance analysis and Spearman correlation test were applied to analyse the data and hypothesis test. The results showed that less than a third of people had heard of the biodiversity term. University education contributes to the improvement of the term biodiversity. There is also a significant relationship among the variables of gender, income and education's type of citizens' attitudes toward biodiversity. In addition, there is a positive and significant correlation between environmental knowledge and attitude. In fact, with the increase in the level of knowledge, the attitude of citizens towards biodiversity has been raised to a higher level. As a result, their behaviours are directed towards the protection of the environment. There is also a significant difference between the KAP of citizens living in different areas. Finally, by analysing the biodiversity profile in the KAP of Mashhad citizens and referring to the Delphi panel, a conceptual model of the research was presented.