بازنگري در ادلّه‌ فقهيِ وجوب تقدّم جان خود بر جان ديگري و كاركرد تربيتي آن

حفظ جانِ خود و ديگران، از مهمّ ترين واجبات شرعي و بايسته هاي اخلاقي به شمار مي آيد؛ در عين حال، گاه حفظ جان ديگران منوط به اقدامات منجرّ به مرگ خويشتن خواهد بود. روايي يا ناروايي چنين اقداماتي، مورد اتّفاق فقيهان نيست و تحت عناوين «ايثار» يا «خودكشي» مورد ستايش يا نكوهش قرار گرفته اند. عمده استدلال ها در اين مورد، معطوف به نسبت ميان دو آيه از قرآن كريم است. ادلّه عقلي و نقلي ديگر نيز مورد استفاده قرار گرفته اند. در اين نوشتار، ضمن نقد استدلال هاي باورمندان به حرمتِ اقدامات فداكارانه، مباني نظر ديگر مورد تقويت قرار گرفته است؛ همچنين اصلِ وجود اختلافات دامنه دار در اين مسأله، مبنايي براي قائل شدن به روايي آن به دست داده است. تبيين درست مسأله ياد شده، افزون بر ردّ شائبه هاي پيرامون مشروعيّت اقدامات فداكارانه، الگويي تربيتي و مبتني بر زيست اخلاق مدار را فراروي جامعه مي نهد.