واكاوي برآيندي آثار فزاينده و كاهنده "علاقه" در تفكر انتقادي از ديدگاه روايات اسلامي

A Comparative Analysis of the Additive and Regressive Effects of “Interest “on Individual’s Critical Thinking Ability from the Viewpoint of the Islamic Traditions

هدف : با مطالعۀ گزاره‌هاي درون‌ديني و برون‌ديني مي‌توان دو نوع تأثيرگذاري را ميان علاقه و تفكر انتقادي مشاهده كرد؛ اشاره به نقش پيش‌برنده علاقه و ديگري به نقش كاهنده آن در فرآيند تفكرورزي. روش :نگارۀ پيش رو با هدف تبيين و حل تنافي نام‌برده با رويكرد تطبيقي و از روش «توصيفي-تحليلي» و در گردآوري اطلاعات به صورت «كتابخانه‌اي» بهره برده است. يافته ها: يافته هاي به‌دست‌آمده نشان مي‌دهد اگرچه علاقه‌داشتن به منزلۀ يك تمايل انساني، به طور كلي تأثير مثبتي بر تفكر دارد، اما همين مؤلفه در مواردي مانع ديدن كاستي‌ها و نقص‌ها نيز مي‌شود. ازاين‌رو در تفكري همانند تفكر انتقادي كه نياز به قضاوت و ارزيابي بيشتر نمود دارد، بايستي براي ارتقاي آن، علاقۀ به موضوع را كنترل كرده تا نگاه انتقادي به مسئله به‌درستي شكل گيرد. بر اساس برآيند نتايج، پيشنهاد مي ­شود كه به نقش كاهندۀ علاقه در تفكر انتقادي، به‌ويژه در درك شناختي و فراشناختي ساختار ذهني تفكر، توجه دقيق­تري شود و از آموزه ­هاي درون‌ديني در درك بهتر از آثار برآيندي علاقه در تفكر انتقادي بهره گرفته شود. نتيجه گيري : بر اين اساس بازخواني به­روز و روشمند آموزه­ هاي ديني از ضروريات زيست آگاهانه در هزارۀ سوم به شمار مي‌آيد؛ به‌ويژه زماني كه رويكرد مؤثر و زاينده به مؤلفه­ هاي روان­شناختي بيش‌ازپيش مورد نياز زندگي پيچيدۀ امروز است.

Objective: In the bulk of literature on critical thinking, the influence of interest on cognitive and affective processes of individuals has always been a source of debate and disagreement; a reciprocal relationship to be detrimental or facilitative in the development and enhancement of critical thinking as a skill. The present paper aims at explaining and resolving the observed discrepancy, with the combination of a comparative (agreement method) and a (descriptive-analytical). é Method: method, on the additive and regressive effect of “interest” on critical thinkingproduct from the. viewpoint of Islamic Traditions. é Findings: The finding show that although interest, as a human tendency, generally has a positive effect on critical thinking, in some cases, the same component prevents seeing the shortcomings and defects as well. Therefore, in critical thinking, which requires more judgment and evaluation in order to promote it, one must control the interest in the subject in order to form a critical view of the issue properly. Based on the results, it is suggested that more attention should be paid to the regressive role of interest in critical thinking, especially in cognitive and metacognitive understanding of the mental structure of thinking. Accordingly, updated and systematic rereading of the religious doctrines is one of the necessities of the conscious life in the third millennium, especially when the effective and productive approach to psychological components is more and more needed for today’s life. é Conclusion: Also, it is strongly suggested that the insights driven from Islamic traditions especially those that tap upon the issues on psychology are diverse and rich, provide a cultivated and rich ground for understanding of human cognition and mind.