تربيت رسانه‌اي؛ كاركرد ويژه رسانه‌هاي جمعي اسلامي

Media Education ؛ special function of Islamic mass media

تربيت از اصول اساسي و لازم براي تعالي و پيشرفت همه‌جانبه افراد و جوامع است. از سويي ديگر امروزه تقريباً تمام ابعاد زندگي انسان‌ها تحت تأثير شديد رسانه‌ها قرار گرفته‌اند. با اين وجود تاكنون در متون رسمي دانش ارتباطات و رسانه، كاركردي در حوزه تربيت اسلامي ثبت نشده است. پژوهش حاضر درصدد بررسي ضرورت تعريف كاركرد تربيتي براي رسانه‌ها، ارائه مؤلفه‌هاي بديع تربيت رسانه‌اي و نهايتاً دستيابي به تعريفي از رسانه تربيتي است. ضرورت كاركرد تربيتي با ارائه پنج دليل روشن شده و ويژگي‌هاي بديع تربيت رسانه‌اي در سه بعد مربي، متربي و ارتباط تربيتي مطرح گشته است. حوزه مُجاز عملكرد رسانه تربيتي در سه محور كلي ويژگي‌ها، زمينه‌هاي مناسب و كژكاركردها و حوزه بهينه عملكرد رسانه تربيتي در دو محور آسيب‌ها و الزامات ارائه شده است. تربيت رسانه‌اي به شرط استفاده تربيتي مخاطب به وقوع مي‌پيوندد و بدون آمادگي و انتخاب و عملكرد صحيح مخاطب، رسانه تربيتي ناكام خواهد ماند. رسانه تربيتي به مثابه آن آب و هواي مساعدي است كه لاجرم منجر به رشد مخاطب خود مي‌شود نه آن كويري كه امكان هرگونه تعالي و سازندگي را به كلي نفي مي‌كند. هرچند رسانه تربيتي در خط مقدم تربيت اسلامي قرار نمي‌گيرد اما نقطه عطف تربيت است.

Education is one of the basic principles necessary for excellence and inclusive progress of individuals and communities. On the other hand, almost all aspects of human life have been affected by the media. So far, in the formal texts of communication and media knowledge, function in the field of Islamic education has not been registered. The present study tries to investigate the necessity of defining educational function for the media, providing novel elements of media training and finally obtain a definition of educational media. The necessity of educational function has been turned on by five reasons, and novel features of media training have been introduced in three dimensions. The allowed domain of educational media is presented in three main axes of features, appropriate fields and dysfunctions and optimal range of educational media performance on two categories of damages and requirements. Media training takes place on condition of the educational use of the audience, and will fail without the proper preparation and selection of the audience. Educational media is a climate conducive to the growth of its audience, not the desert that rejects the possibility of any transcendental possibility. However, educational media is not at the forefront of Islamic education but is a turning point of education.