بررسي نظريه‌هاي موجود درباره پيدايش بهائيت با تأكيد بر نظريه فتنه مذهبي _ سياسي

Analysis of existing theories about the origin of Baha'ism with emphasis on the theory of religious-political sedition

تاكنون از سوي صاحب‌نظران سياسي و مذهبي نظريات مختلفي براي تحليل و بررسي شكل‌گيري و عملكرد فرقه بهائيت ارائه شده است. اين نظريات از جنبش كمونيستي تا اقليت ديني و جنبش اجتماعي را شامل مي‌شود(پيشينه). به نظر مي‌رسد اين نظريات، جامعيت لازم براي تحليل فرقه بهائيت را ندارند(مسئله). بنابراين سؤال تحقيق اين است كه كدام نظريه براي تحليل اين فرقه مناسب مي‌باشد(سؤال). فرضيه تحقيق اين است كه با توجه به مباني فكري بهائيت و عملكرد اين فرقه تاكنون، نظريه فتنه سياسي _ مذهبي، مناسب‌ترين نظريه براي تحليل آن است(فرضيه). در اين نوشتار ضمن بازخواني نظريات ارائه شده و نقد و بررسي آنها، با بهره‌گيري از نظريه فتنه سياسي _ مذهبي به تحليل عملكرد اين فرقه مي‌پردازيم. البته برخي از نظريات مستقيماً به بهائيت نپرداخته و نقطه عزيمت تحليل خود را فرقه بابيه در نظر گرفته‌اند كه با توجه هم پوشاني اين دو فرقه، آنها را نيز بيان مي‌كنيم. در اين نوشتار با در نظر گرفتن فرضيه فتنه سياسي _ مذهبي، از روش تحليل انتقادي بهره‌گيري مي‌شود(روش). يافته‌هاي پژوهش حاكي از آن است كه فرقه بهائيت را، به عنوان يك فرقه استعماري از نحوه شكل­ گيري تا عملكرد، با ويژگي‌هايي مانند ارتباط با بيگانگان، پيروي از عقايد انحرافي و بدعت‌آميز در آموزه‌هاي شيعي، عملكرد مخرب و آشوب‌طلبي در جامعه، مي‌توان يك فتنه مذهبي _ سياسي ناميد كه در ايران معاصر به وجود آمده و براي ايجاد تفرقه در جامعه شيعي ايران و تسهيل حاكميت استعمار، به فعاليت خود در جهت اهداف بيگانگان ادامه مي‌دهد(يافته).

Criticize available theories about appearance of bahaeiah, with emphasis on political-religious sedition theory. There is some theories for analyze of formation and operation of Bahaei cult. Like communist movement, Religious minority and social movement. It seem that this theories are not enough and complete. Hypothesis of this research is that according to operation and bases of this cult theory of political-religious sedition is the best theory. So there we study and criticize other theories and analyze operation of the cult. Also some of theories start from babiah that we study them. Our method in this research is critical analyze. This research says that bahaeiah as a colonial cult has some properties like: relation with foreign, Following deviation beliefs, Chaos in society. So it is a political-religious sedition in temporary Iran. It continue to life for division in Iran and help to colonialism governance.