بررسي بن‌مايه‌هاي اساطيري كهن‌الگوي سايه بر پايه نظريّة يونگ در50 داستان عاميانه

Studying the Mythological Themes of the Archetype of Shadow in 50 Folkloric Stories Based on Jung's Theory

يكي از مهمّ‌ترين رويكردهاي روانشناسي نقد ادبي معاصر، بررسي آثار ادبي از منظر كهن‌الگويي يونگ است. كهن‌الگوها مجموعه‌اي از تجربيّات، افكار غريزي و رفتارهاي مشترك نسل بشري است كه نمود آن را مي‌توان در طول تاريخ به شكل رقص، آيين‌هاي جمعي و مذهبي، آثار ادبي و هنري مشاهده كرد. يكي از مهمّ‌ترين كهن‌الگوها از نظر يونگ كهن‌الگوي سايه است. سايه هرآن چيزي است كه فرد از تأييد آن در مورد خودش سر باز مي‌زند و هميشه از سوي آن تحت فشار است. اين كهن‌الگو مسبب بروز رفتارهـاي ناخوشـايند و نمود افكـار، خواسـته‌هاي ناپسند اجتماعي است كه در مواقـع ضـعف و بحران ظاهر مي‌شود و عدم توفيق در شناخت آن گاهي بشر را به نابودي مـي‌كشـاند. در اين ميان قصّه‌هاي عاميانه به عنوان اصلي‌ترين بستر نمود باورها و اعتقادات جمعي اقوام، مهمّ‌ترين منبع معتبر براي بررسي كهن‌الگوها و باورهاي جمعي شناخته مي‌شود كه به صورت سينه به سينه و نسل به نسل روايت شده و به دست ما رسيده است و مي‌توان از خلال آن به ريشه‌ها و عمق باورها و سنن جمعي يك قوم دست يافت. از اين رو در اين مقاله نويسندگان با انتخاب 50 داستان از قصّه‌هاي عاميانه و تحليل آنها از منظر كهن‌الگويي، به بررسي نمود و رويكرد كهن الگوي سايه در آنها پرداخته‌اند. اين داستان‌ها همگي از ويژگي مهمّ ما در داستان بودن برخوردارند. به طوري كه ساختار و محتواي آنها قابل تعميم به قصّه‌هاي ديگر است. در اين پژوهش با بررسي ميزان بسامد و بازتاب كهن الگوي سايه مطابق نظريۀ يونگ مشخّص شد كه در متن قصّه­ ها دو بعد مثبت و منفي سايه به شكل 9 تيپ با كاركردهاي مختلف حضور دارد.

Studying the literary works from the view point of Jung archetype is one of the most important approaches of contemporary library criticism. Archetypes are the collection of experiences, intrinsic ideas and joint behavior of human race whose phenomena that can be seen in the form of dancing, collective and religious ceremonies, and literary and artistic works. One of the most significant archetypes, from Jung's point of view, is the archetype of shadow. Shadow is anything which the individual doesn't want to confirm it and is always under its pressure. This archetype causes disagreeable behaviors and unaccepted social desires which in weak conditions and crisis reveals itself. Lack of its recognition sometimes leads the man to destruction. Folkloric stories, in this case, are considered as the most important sources for studying the archetypes and common beliefs which were narrated from generation to generation by which one can delve in the depths of tenets and traditions of a nation. We have selected 50 fictions from folkloric stories and analyzed them through the archetype of the shadow. All of these stories have the specifications the fictions we intend in a way that their structures and contents can be extended to other stories. By studying the rate of frequency , and the inflection of the archetype of shadow by Jung's theory, it was clear that there are two dimensions of positive and negative in 9 types with different functions.