واكاوي مفهوم مشاركت شهروندي: به‌سوي سامان‎دهي نظري

هدف: با توجه به اهميت مشاركت شهروندي در حكمراني، پژوهش‌هاي زيادي براي تبيين اين مفهوم انجام شده كه هر يك از زاويه‌اي به آن نگريسته و اين مسئله، به آشفتگي و پراكندگي در تبيين مفهوم مشاركت شهروندي انجاميده است. هدف از اين پژوهش، ارائه مدل‌ مفهومي مشاركت شهروندي، به‌منظور سامان‎دهي به پژوهش‌هاي قبلي است. روش: اين پژوهش كيفي، جهت‌گيري كاربردي دارد و رويكرد آن قياسي است. افق زماني آن تك‌مقطعي است. روش گردآوري داده‌ها نيز بررسي اسناد است. براي تجزيه و تحليل داده‌ها از روش تحليل مضموني استفاده شده است. يافته‌ها: در اين پژوهش ابتدا با بررسي و مداقّه در ادبيات نظري مشاركت و مشاركت شهروندي، چهار مضمون فراگير «انواع مشاركت شهروندي»، «عوامل مؤثر بر مشاركت شهروندي»، «راه‌كارها و الزامات مشاركت شهروندي» و «پيامدهاي مشاركت شهروندي» احصا شد، سپس با گردآوري و تحليل منابع و پژوهش‌هاي تخصصي مربوط به هر يك از اين چهار مضمون فراگير، مضامين اصلي و فرعي ذيل آنها شناسايي شدند. بدين ترتيب، در ذيلِ مضمون فراگير «انواع مشاركت شهروندي» مضامينِ اصلي روش مشاركت، درجه تمركز، مشاركت‌كنندگان، موضوع، زمينه و زمان؛ در ذيل مضمون فراگير «عوامل مؤثر بر مشاركت شهروندي» مضامين اصلي عوامل انساني و عوامل سازماني و در ذيل مضامين فراگير «راه‌كارها و الزامات مشاركت شهروندي» و «پيامدهاي مشاركت شهروندي» نيز مضامين اصلي مشابهِ مربوط به حكمراني و مربوط به شهروندان شناسايي شد. نتيجه‌گيري: انتظار مي‌رود اين پژوهش، ضمن فراهم‌آوردن تصويري جامع از مفهوم مشاركت شهروندي، باعث سامان‎دهي نظري آن شده و مفهوم مشتركي در اين حوزه ايجاد كند و ياري‌دهندۀ تحقق آن در عرصه عمل باشد.