پارامترهاي آكوستيكي ريتم گفتار: سرنخ‌هاي آكوستيكي براي تشخيص گوينده

مشخصه هاي ريتم گفتار بر اساس ديرش مناطق همخواني، واك ه اي و نيز هجا مي توانند گويشوران يك زبان خاص را از هم تميز دهند. با وجود اين، ريتم يك سيگنال آوايي تنها بر مبناي روابط ديرشي ميان مناطق آوايي آن استوار نيست بلكه به تفاوت هاي مربوط به الگوي شدت در آن ها نيز بستگي دارد. پارامتر آكوستيكي شدت تا حد زيادي تحت تأثير الگوهاي حركتي اندام هاي گفتار مانند حركت لب ها و باز و بسته كردن دهان است. بنابراين انتظار مي‌رود تفاوت هاي فردي در حركت هاي اندام هاي گويايي و نيز تفاوت هاي آناتوميكِ مربوط به ساختار دستگاه آوايي افراد منجر به تغيير توزيع انرژي در سطح سيگنال و در نتيجه تغيير مقادير شدت در سيگنال هاي آوايي افراد شود. در پژوهش حاضر قصد داريم با استفاده از ابزارهاي آواشناسي آزمايشگاهي و با رويكرد تشخيص هويت گوينده پارامترهاي اكوستيكي ريتم گفتار را بر مبناي مشخصه هاي شدت بنياد در زبان فارسي بررسي كنيم. هدف اين پژوهش بررسي توانايي پارامترهاي شدت-بنياد در سطح هجا جهت تشخيص هويت گويندگان فارسي‌زبان است. دو دسته از پارامترهاي  شدت-بنياد يكي بر مبناي ميانگين شدت هجا (stdevM, varcoM, rPVIm, rPVIm) و ديگري بر مبناي شدت قلۀ هجا (stdevP, varcoP, rPVIp, nPVIp) براي بررسي و تحليل داده ها انتخاب شد. صداي دوازده گويشور مرد فارسي‌زبان در محيط آزمايشگاهي و در دو نوبت مجزا به فاصلۀ يك تا دو هفته ضبط شد. نمونه‌هاي آوايي با استفاده از برنامۀ Praat ويرايش 34، 2، 5 مورد تجزيه‌وتحليل آكوستيكي قرار گرفت و تحليل آماري داده‌ها و مقادير به‌دست‌آمده از بررسي آكوستيكي نمونه‌هاي آوايي با استفاده از نرم‌افزار SPSS ويرايش 0/21 و نرم‌افزار R ويرايش 3. 3. 3 صورت گرفت. نتايج نشان داد پارامترهاي آكوستيكي ريتم گفتار بر مبناي نوسانات شدت نقش بسزايي در تشخيص هويت گويندگان فارسي زبان دارند. افزون بر آن، مشخصه‌هاي زبانويژه تأثيري در توانايي اين پارامترها در تشخيص هويت گوينده ندارند. همچنين نتايج حاكي از آن بود كه پارامترهاي مبتني بر شدت قلۀ هجا ويژگي‌هاي فرد ويژۀ بيشتري را انعكاس مي دهند.