تأثير پيش تيمار بذر و نوع بستركشت بر خصوصيات جوانه‌زني و كيفيت نشاي توليدي گوجه‌فرنگي (Lycopersicon esculentum)

مقدمه: امروزه پيش تيمار بذر به طور گسترده، براي بهبود ميزان جوانه‌زني بذرها در تعداد زيادي از گونه‌هاي گياهي استفاده مي‌شود. در نتيجه پيش‌تيمار بذر، تغييرات مولكولي و بيوشيميايي متعددي شامل افزايش ساخت درشت مولكول‌ها، فعاليت آنزيم‌ها و تشكيل متابوليت‌هاي مختلف رخ مي‌دهد. فعاليت‌هاي آنزيمي و متابوليكي، ساخت پروتئين‌ها از جهت كمي و كيفي و فعاليت‌هاي تنفسي و تشكيل آدنوزين‌تري فسفات براي ساخت درشت مولكول‌ها، غشاها و مواد لازم براي ديواره سلولي در طول و بعد از آماده‌سازي بذر افزايش مي‌يابد. هدف از اين تحقيق بررسي اثر پيش تيمار بذر با برخي تيمارهاي هورموني و تغذيه‌اي بر بهبود خصوصيات جوانه‌زني و همچنين تأثير نوع بستر كشت بر كيفيت نشاء توليدي گوجه‌فرنگي رقم كارون مي‌باشد.مواد و روش‌ها: دو آزمايش جداگانه بصورت آزمايشگاهي و گلداني به‌صورت طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار اجرا شد. در آزمايش اول تيمار مورد استفاده شامل پيش تيمار بذر در 6 سطح (آب مقطر، 0.2 ميلي‌مولار اسيد ساليسيليك‌، 0.2 ميلي‌مولار پوتريسين، 1.5 درصد اسيد هيوميك‌، 0.03 درصد سولفات روي و 0.2 ميلي‌مولار نيترات پتاسيم) و در آزمايش دوم تيمارهاي مورد استفاده شامل نوع بستر كشت در 6 سطح (كوكوپيت، پرلايت، پيت‌ماس، 50% كوكوپيت+50% پرلايت 50% كوكوپيت+50% پيت‌ماس و 50% پرلايت+50% پيت‌ماس) بود.يافته‌ها: تجزيه واريانس داده‌ها نشان داد كه تأثير سطوح مختلف پيش تيمار بذر بر درصد جوانه‌زني بذر و طول ريشه‌چه معني‌دار بود. بيشترين درصد جوانه‌زني بذر، به‌ترتيب پس از 6 روز كاشت در تيمار 0.2 ميلي‌مولار اسيد ساليسيليك‌ معادل 97.1 درصد، بدست آمد. بيشترين وزن خشك اندام هوايي در تيمار پيت‌ماس معادل 1.7 گرم و كمترين وزن خشك اندام هوايي در تيمار پرليت معادل 0.3 گرم بدست آمد. بيشترين ميزان جذب عناصر معدني (نيتروژن، فسفر، پتاسيم، كلسيم و منيزيوم) در بستر كشت پيت‌ماس مشاهده گرديد. استفاده از پيت‌ماس در مقايسه با كوكوپيت منجر به افزايش طول گياهچه معادل 31.3 درصد گرديد.نتيجه گيري: استفاده از تيمار 0.2 ميلي مولار اسيد ساليسيليك‌ و پوترسين و پس از آن اسيد هيوميك‌ در مقايسه با سولفات روي و نيترات پتاسيم درصد جوانه‌زني بذر را افزايش داد. همچنين با بكاربردن پيت‌ماس و استفاده از تيمارهاي تلفيقي پيت ماس در مقايسه با كوكوپيت و پرليت علاوه بر افزايش جذب عناصر مختلف، باعث افزايش وزن خشك ريشه و اندام هوايي گياه گرديد.