كليدواژه :
جنگ , بيمارستان , جراحت , درمان , طب
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: امداد و نجات جان مجروحان، به‌ويژه نظاميان در جنگ‌ها از اهميت زيادي برخوردار است و در همه ادوار تاريخي به اشكال مختلف مشاهده مي‌شود. در تمدن اسلامي نيز با پيشرفت‌هاي نسبتاً مناسب علمي به‌ويژه در حوزه بهداشت و درمان شاهد توجه به اين مهم مي‌باشيم. اين روند در تمدن اسلامي تدريجي بوده و از حضور زنان مسلمان جهت امدادرساني و كمك‌هاي اوليه شروع و به شكل‌گيري تشكيلات منسجم‌تري در قالب بيمارستان‌هاي سيار و به‌كارگيري اطباي ماهر در اين حوزه به ايجاد اولين تشكيلات طب نظامي در تمدن اسلامي انجاميد. هدف از پژوهش حاضر بررسي سير تكوين طب نظامي و عوامل تأثيرگذار بر آن، در تمدن اسلامي است.
روش‌ها: مواد اصلي پژوهش حاضر اطلاعات و داده‌هاي منابع تاريخي و طبي است. در كنار آن‌ها از تحقيقات جديد صورت‌گرفته در مورد پزشكي عصر شكوفايي تمدن اسلامي استفاده شده است. روش مورداستفاده در اين تحقيق توصيفي-تحليلي بوده و بر اساس گردآوري داده‌ها به روش كتابخانه‌اي انجام شده است.
يافته‌ها: با توجه به نتايج پژوهش مي‌توان گفت كه توجه به درمان نيروهاي نظامي در تمدن اسلامي از سابقه تاريخي برخوردار بوده و به مرور تكامل يافته و از وضعيت مناسبي نسبت به زمان خود برخوردار بوده است كه مي‌توان آن را پشتوانه طب نظامي جديد در ارتش‌هاي اسلامي به ويژه ايران به شمار آورد.
نتيجه‌گيري: نتايج پژوهش حاكي از آن است كه تكوين طب نظامي در تمدن اسلامي از مراحل ساده و ابتدايي از ميدان جنگ در صدر اسلام آغاز و با ايجاد تشكيلات منسجم در قالب به‌كارگيري اطبا و ايجاد بيمارستان‌هاي سيار و ثابت در سده پنجم و ششم به دوره شكوفايي خود رسيده است. با اين حال، در اثر عوامل چندي همچون عدم آموزش جدي، مشكل انتقال زخمي‌ها و نيز عدم امكان انجام جراحي در برخي موارد، مشكلاتي در ارائه خدمات به مجروحان جنگي وجود داشته است.
چكيده لاتين :
Background and Aim: Relief and rescuing the lives of the wounded, particularly the soldiers in wars is significantly important, besides, this issue can be traced in all historical periods in various forms. Furthermore, in Islamic civilization, this issue has been paid attention to by relatively appropriate scientific advances, especially in the field of health and treatment. In Islamic civilization, the rate of this process was gradual, so that it started with the presence of Muslim women for relief and first aid, and then it proceeded to form more cohesive organizations in the form of mobile hospitals. In addition, hiring skilled physicians in this field led to the formation of the first military medical organization in Islamic civilization. The aim of the current research is to study the evolution trend of military medicine and the factors affecting it in Islamic civilization.
Methods: The main materials of the present study are historical and medical information and data gathered from various sources. Along with them, new research on the medicine of the Golden Age of Islamic civilization is applied. The method of the research is descriptive-analytical and based on the data collection method, it was done by the library research method.
Results: In agreement with the results of the current research, it can be said that paying attention to the treatment of military forces has a historical background in Islamic civilization as well as it has evolved gradually. Besides, according to the time being existed, this issue was highly relevant which can be considered as a support for the modern military medicine in the Islamic countries army units, particularly Iran.
Conclusion: According to the available data, the facilities and the technological level of the period being studied, several relatively appropriate actions have been carried out to create a coherent organization and employ physicians in the military hospitals. However, there were some difficulties to hospitalize the wounded soldiers. The problems were due to several factors such as lack of serious training, trouble in transferring wounded as well as the impossibility of surgery.
