منبع‌شناسي و اعتبارسنجي دعاهاي طبي

Sourceology and Validation of Medical Prayers

منابع روايي و دعايي شيعه انباشته از دعاهاي پر مغزي است كه از سوي معصومين (ع) صادر شده است. گونه خاصي از اين دعاها -به منظور درخواست از خدا براي حل مشكلات و گرفتاري‌ها- به‌خصوص مداواي بيماري‌ها بيان شده است. اهميت اين دعاها بر كسي پوشيده نيست، اما براي انتساب هر مطلبي به معصومين (ع) بايد دليلي وجود داشته باشد. يكي از راه‌هاي بررسي اعتبار نسبي مطالب نقل شده، سنجش ميزان اعتبار منبع و كتابي است كه دعا يا روايت در آن ذكر شده است. از اين رو، شايسته است در خصوص مهم‌ترين منابع دعاهاي طبي شناخته شده با توجه به اعتبار منبع درباره ميزان اعتبار آن‌ها، اظهارنظر كلي صورت گيرد. علاوه بر اين، آشنايي با منابع و مأخذ دعاهاي طبي اولين مرحله براي دسترسي به اين ميراث ارزشمند و بهره‌برداري از آن است. اين نوشتار با استفاده از منابع كتابخانه‌اي و به صورت توصيفي- تحليلي به بازشناسي مهم‌ترين منابع دعاهاي طبي و اعتبارسنجي آن‌ها مي‌پردازد. براي اين منظور، ابتدا منابعي كه در طول تاريخ در گستره دعانگاري يا جمع‌آوري حديث، باب خاصي به اين موضوع اختصاص داده‌اند، معرفي شده‌اند، سپس مشهورترين و گسترده‌ترين منابع دعايي و روايي معاصر؛ يعني مفاتيح‌الجنان و بحارالانوار مورد بررسي قرار گرفته و منابع مورداستفاده آن‌ها استخراج شده است. نتيجه بررسي منابع اين دو كتاب تقريبا يكسان است. بر اين اساس دو كتاب طب‌الائمه (ع) اثر عبدالله و حسين بن بسطام و مكارم‌الاخلاق اثر طبرسي در زمره اصلي‌ترين منابع دعاهاي طبي است كه متاسفانه از اعتبار كافي برخوردار نيستند. اين در حالي است كه بسياري از دعاهاي شفابخش لابلاي كتاب‌هاي حديثي و دعايي آمده است كه با جمع‌آوري آن‌ها مي‌توان مجموعه‌اي از دعاهاي معتبر طبي را به مشتاقان معارف اهل بيت (ع) اهدا كرد.

Shiite narrative and prayer sources are full of pithy prayers issued by the infallible (Imams). Some of these prayers are offered to ask God to solve problems and troubles, especially the healing of diseases. But there must be a reason for attributing anything to the Imams. Assessing the validity of sources and narration books is one of the ways to check the validity of hadiths and prayers. Identifying books and sources of medical prayers is the first step to accessing and using these valuable works. This article uses library resources and descriptively-analytically recognizes the most important sources of medical prayers and validates them. First, we have introduced the sources that have dedicated a special chapter to this subject throughout history in the field of prayer or hadith collection. Then the most famous and extensive books of prayer and narration “Mafatih Al-Jannan and Bihar Al-Anwar” have been studied and the sources used by them have been extracted. The results of examining the sources of these two books are almost identical. The book "Teb al-Aemeh (AS)" by Abdullah and Hussein Ibn Bastam and Makarem al-Akhlaq by Tabarsi are the main sources of medical prayers, which unfortunately do not have enough credibility. But many healing prayers are mentioned in prayer sources, and by collecting them, a collection of authentic medical prayers can be donated to the devotees of the Ahl al-Bayt (AS).