ارزشيابي جامع استانداردهاي مديريت خطر حوادث و بلايا در بيمارستان هاي ايران

Comprehensive Evaluation of Disaster Risk Management Standards in the Iranian Hospitals

زمينه و هدف آمادگي بيمارستان‌ها در حوادث و بلايا نقش مهمي در حفظ و ارتقاي سلامت جامعه دارد. استانداردهاي اعتباربخشي محور مديريت خطر حوادث و بلايا از سال 1395 در بيمارستان‌ها توسعه يافت. اين پژوهش با هدف بررسي ميزان اجراي اين استانداردها در بيمارستان‌هاي كشور به‌منظور شناسايي نقاط قوت و ضعف بيمارستان‌ها و ارايه راهكارهاي كاربردي انجام شد. روش‌ها مطالعه به‌صورت توصيفي مقطعي براي بيمارستان‌هاي كل كشور انجام شد. از نتايج ارزيابي دور سوم اعتباربخشي در سال 1396 استفاده گرديد. ارزشيابي بيمارستان‌ها توسط ارزيابان كشوري اعتباربخشي وزارت بهداشت با استفاده از چك‌ليست مربوط به استانداردها و سنجه‌هاي اعتباربخشي محور مديريت خطر حوادث و بلايا (7 استاندارد و 37 سنجه) انجام و در سامانه اعتباربخشي كشور ثبت‌ گرديد. آمار توصيفي براي تحليل داده‌ها به كار گرفته شد. يافته‌ها ميانگين امتياز كسب‌شده بيمارستان‌هاي كشور در محور مديريت خطر حوادث و بلايا 48/82 بود. استان‌هاي زنجان (58/27) و قزوين (56/44) بالاترين امتياز و استان‌هاي ايلام (25/36) و لرستان (38/39) پايين‌ترين امتياز را كسب نموده‌اند. بيشترين امتياز در اجراي استاندارد اول (ارزيابي و اولويت‌بندي خطر بلايا) با ميانگين 67/78 و استاندارد دوم (پيشگيري و كنترل آتش‌سوزي) با ميانگين 67/05 بود. پايين‌ترين امتيازات مربوط به اجراي استاندارد پنجم (گزارش حوادث و موقعيت‌هاي خطرآفرين) (29/38) و استاندارد هفتم (فعال‌سازي سامانه‌هاي پاسخ) (32/33) بود. بيش از 75 درصد استان‌هاي مرزي كشور (ايلام، كرمانشاه، خوزستان، كردستان، خراسان ‌رضوي، خراسان ‌شمالي، سيستان و بلوچستان، آذربايجان شرقي و غربي) امتياز كمتر از 50 درصد را كسب نموده‌اند. نتيجه‌گيري نتايج اين مطالعه نشان داد ميانگين امتيازات بيمارستان‌هاي كشور در مديريت خطر حوادث و بلايا پايين است و بيمارستان‌هاي كشور به‌ويژه بيمارستان‌هاي استان‌هاي مرزي، از آمادگي مناسبي براي مقابله با حوادث و بلايا برخوردار نيستند. بيشترين ضعف بيمارستان ‌ها در تدوين علمي برنامه ‌هاي آمادگي و پاسخ، كمبود آگاهي نسبت به دستورالعمل ‌هاي كشوري آمادگي و پاسخ، كمبود آموزش و تمرين، آسيب‌ پذيري غيرسازه اي و زيرساخت بيمارستان ‌ها است. تقويت ايمني و مقاوم سازي بيمارستان ‌ها، ارتقاي سطح دانش و مهارت مديران و كاركنان و ارتقاي كيفي و بازنگري مداوم استانداردها بر اساس چالش‌هاي بيمارستان، از جمله راهكارهاي توسعه و ارتقاي آمادگي بيمارستاني در حوادث و بلايا است.

Background and Aim Hospital preparedness in disasters is an important role in maintaining and promoting community health. Hospital disaster risk management accreditation standards have been developed since 2016. This study was conducted to investigate the implementation of these standards in the country's hospitals to identify the strengths and weaknesses of hospitals and provide practical solutions. Methods This descriptive cross-sectional study was performed in hospitals throughout the country. The results of the evaluation of the third round of accreditation in 2017 were used. Hospitals were evaluated by national accreditation surveyors of the Ministry of Health using a checklist related to accreditation standards and measures based on disaster risk management (seven standards and 37 criteria) and registered in the country's accreditation system. Descriptive statistics were used to analyze the data. Results The average score of the country's hospitals in the field of disaster risk management was 48.82. Zanjan (58.27) and Qazvin (56.44) provinces have the highest score and Ilam (25.36) and Lorestan (38.39) provinces have the lowest score. The highest score was in the first standard (disaster risk assessment and prioritization) with an average of 67.78 and the second standard (fire prevention and control) with an average of 67.05. The lowest scores were related to the fifth standard (reporting accidents and dangerous situations) (29.38) and the seventh standard (activating response systems) (32.33). More than 75% of the country's border provinces (Ilam, Kermanshah, Khuzestan, Kurdistan, Khorasan Razavi, North Khorasan, Sistan and Baluchestan, East and West Azerbaijan) have scored less than 50%. Conclusion The results of this study showed that the average scores of the country's hospitals in disaster risk management was low and the country's hospitals, especially hospitals in border provinces, are not adequately prepared to deal with disasters. The biggest weaknesses of hospitals in the scientific formulation of preparedness and response programs are the lack of knowledge about the national instructions of preparedness and response, lack of education and training, non-structural vulnerability, and infrastructure of hospitals. Strengthening the safety and resilience of hospitals, improving the level of knowledge and skills of managers and staff, and improving the quality and continuous review of standards based on the challenges of the hospital, are among the strategies for developing and improving hospital preparedness for disasters.