توزيع مكاني فركانس و شدت پديده گرد و غبار براساس ميدان ديد افقي در استان خوزستان

Spatial distribution of frequency and intensity of dust phenomenon based on horizontal visibility field in Khuzestan province

اگرچه پديده گرد و غبار، يكي از مهم‌ترين چالش‌هاي دو دهه اخير، در بيشتر استان‌هاي كشور بوده است، اما استان خوزستان، به‌دليل هم‌جواري با كانون‌هاي گرد و غبار كشورهاي همسايه و قرارگيري در مسير جريانات جوي زمستانه ناشي از نفوذ بادهاي غربي به عرض‌هاي جغرافيايي پايين و جريانات جوي تابستانه ازجمله باد شمال، همچنين فعال شدن كانون‌هاي گرد و غبار داخلي بيشترين تأثيرپذيري را از اين پديده مخرب داشته است. ازآنجايي‌كه فركانس و شدت اين پديده در استان خوزستان، توزيع مكاني يكساني ندارد، براي شناخت و آگاهي از پتانسيل فركانس و شدت اين پديده از داده‌هاي ميدان ديد افقي در ايستگاه‌هاي سينوپتيك در يك دوره مشترك آماري (2001-2018) استفاده شد. به‌منظور دقت بيشتر در توزيع مكاني اين پديده به‌ جاي روزهاي همراه با گرد و غبار از داده‌هاي ساعتي سينوپتيك رخداد گرد و غبار استفاده شده است. براي شناسايي پتانسيل رخداد شرايط فوق بحراني و بحراني گرد و غبار به‌ترتيب از داده‌هاي با ميدان ديد افقي 100 متر و 1000 متر استفاده شد. ساير طبقات ميدان ديد افقي، ازجمله ميدان ديد افقي 3000 متر و كمتر به‌دليل اهميت شرايط حمل‌ونقل هوايي و داشتن مجوز پرواز در يك منطقه گرد و غباري، ميدان ديد افقي 5000 متر كه حاكي از شرايطي است كه وقوع پديده گرد و غبار بر همگان مشهود و قابل لمس است، همچنين ميدان ديد افقي 9000 متر كه شروع پديده گرد و غبار است، پهنه‌بندي شده است. نتايج نشان داد، توزيع مكاني ديدهاي بحراني در استان خوزستان، با توجه به كاهش سرعت باد از فرايند فرونشيني ذرات و نيز از مناطق خيزش و اطراف كانون‌هاي گرد و غبار داخلي پيروي مي‌كند. توزيع مكاني ديد 3000 متر و كمتر از آن، بيشترين شدت و فركانس را در مناطقي نشان مي‌دهد كه داراي فرودگاه هستند نظير فرودگاه بين‌المللي اهواز و آبادان و فرودگاه دزفول و اميديه. آگاهي و شناخت مناطق داراي فركانس و شدت گرد و غبار به‌ويژه در ميدان ديد افقي بحراني و فوق بحراني، برنامه‌ريزان و تصميم‌گيران را در انجام و انتخاب عمليات اجرايي براي كاهش و كنترل ريزگرد در استان خوزستان ياري مي‌كند.

Although dust storms have been one of the challenges in most provinces of the country in the last two decades, Khuzestan province has been most affected by this destructive phenomenon. Since the frequency and intensity of this phenomenon in Khuzestan province do not have the same spatial distribution, horizontal visibility field data at synoptic stations in a common statistical period (2001-2018) were used to identify the frequency and intensity potential of this phenomenon. To be more accurate in the spatial distribution of this phenomenon, instead of days with dust, synoptic hourly data of dust occurrence have been used. Data with a horizontal visibility field of 100 m and 1000 m were used to identify the potential of supercritical and critical dust conditions, respectively. Other classes of horizontal visibility, including the 3000-m horizontal visibility, the 5000-m horizontal visibility, and the 9000-meter horizontal visibility were zoned. The results showed that the spatial distribution of critical views in Khuzestan province, due to the decrease in wind speed, followed the process of particle subsidence as well as the rising areas and around the internal dust hotspots. The spatial distribution of visibility of 3000 meters and less shows the highest intensity and frequency in airport areas such as Ahvaz and Abadan International Airports and Dezful and Omidieh Airports. Awareness and knowledge of areas with frequency and intensity of dust, especially in the critical and supercritical horizontal visibility field helps planners and decision-makers in performing and selecting executive operations to reduce and control dust storms in Khuzestan province.