ارزيابي پتانسيل خطر باقي‌مانده فلزات سنگين (آرسنيك، سرب، كادميوم) در نمونه هاي چاي سياه مصرفي مراكز نظامي

Hazard Potential Assessment of the Residual Heavy Metals (As, Pb, Cd) in Infused Black Tea Samples in Military Centers

چاي سياه دم شده يكي از نوشيدني­هاي متداول در ايران است. آلودگي خاك به فلزات سنگين، باعث تجمع در چاي و اثرات سوء بر سلامت انسان مي­گردد. هدف اين مطالعه ارزيابي پتانسيل خطر باقي­مانده فلزات سنگين (آرسنيك، سرب، كادميم) در انواع چاي سياه منتخب دم شده مصرفي مراكز نظامي در سال 1397 بود. روش‌ها: اين مطالعه توصيفي- تحليلي بصورت مقطعي در سال 1397 انجام شد. تعداد شش نشان از چاي­هاي موجود پرمصرف نيروهاي نظامي شامل سه نشان ايراني و سه نشان خارجي انتخاب و از هر نشان سه نمونه پنج گرمي به صورت تصادفي برداشت شد. نمونه­ها به مدت بيست دقيقه در آب مقطر با دماي جوش عمل آوري و دم كشيده شد. غلظت فلزات سنگين آن­ها با استفاده از دستگاهICP-OES اندازه­گيري شد. نتايج با استفاده از نرم افزار­هاي Excel و SPSS نسخه 13 تجزيه و تحليل و پتانسيل ايجاد خطر بر اساس شاخص­ هاي TR ،THQ و HI ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ: ﻏﻠﻈﺖ ﻓﻠﺰات ﺳﻨﮕﯿﻦ در ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﭼﺎي اﯾﺮاﻧﯽ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ ﺑﻮد اﻣﺎ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﯽداري ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ )0/05> P(. ﺣﺪاﮐﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ آرﺳﻨﯿﮏ در ﺑﯿﻦ ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ، ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻧﺸﺎنﻫﺎي اﺣﻤﺪ و ﮔﻠﺴﺘﺎن 0/019 و 0/011 و در ﺑﯿﻦ ﻧﺸﺎنﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ در ﻧﺸﺎنﻫﺎي داﻣﻨﻪ و ﻓﻮﻣﻨﺎت 0/021 و mg/l 0/012 ﺑﻮد. ﺣﺪاﮐﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ ﮐﺎدﻣﯿﻮم در ﺑﯿﻦ ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﺧﺎرﺟﯽ، ﺑﻪ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﻧﺸﺎنﻫﺎي ﮔﻠﺴﺘﺎن و اﺣﻤﺪ 0/002 و ﻏﯿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﯿﺺ و در ﺗﻤﺎم ﻧﺸﺎنﻫﺎي اﯾﺮاﻧﯽ 0/002 و mg/l 0/001 ﺑﻮد. ﺣﺪاﮐﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻏﻠﻈﺖ سرب در‍ بين نشان­هاي خارجي، به ترتيب در نشان­هاي گلستان و احمد 0/068 و 0/005 و بين نشان­هاي ايراني ( رفاه و فومنات) 0/080 و mg/l0/024 بود. پتانسيل خطر باقي­مانده فلزات سنگين براي تمام نشان­ها كمتر از مقادير توصيه شده رهنمودي ( > 1) بود. نتيجه‌گيري: غلظت­ آرسنيك و سرب در تمام نشان­هاي چاي مورد مطالعه بالاتر از حد استانداردهاي ملي و سازمان جهاني بهداشت بود. اما پتانسيل خطر باقي مانده فلزات سنگين بر اساس شاخص­هاي محاسبه شده، كمتر از مقادير رهنمودي از نظر پيامدهاي بهداشتي بود.

Infused black tea is one of the conventional drinks in Iran. Soil contamination with heavy metals can lead to accumulation in tea and causes adverse health effects. This study investigated the hazard potential of the residual heavy metals (As, Pb, Cd) in infused black tea samples in military centers. Methods: This descriptive-analytical and cross-sectional study conducted in 2019. Six brands of highconsumption tea samples in military centers, including three Iranian and three foreign brands selected and randomized triplicated 5 g samples collected from each brand. After twenty minutes of infusion in boiled distilled water, the concentrations of heavy metals measured using ICP-OES. The results analyzed using Excel and SPSS software (Ver. 13) and the hazard potential indices calculated by THQ, TR, and HI. Results: Heavy metals concentration in Iranian brands was higher than the foreign with no significant differences (P >0.05). The maximum and minimum concentrations of arsenic in foreign brands (Ahmad and Golestan) were 0.019, 0.011 mg/l and in Iranian Brands (Damaneh and Fumenate) were 0.021, 0.006 mg/l respectively. The maximum and minimum concentrations of cadmium in Golestan and Ahmad were 0.002 mg/l and non-detectable and in all of the Iranian brands were 0.002, 0.001 mg/l respectively. The maximum and minimum concentrations of lead in Golestan and Ahmad were 0.068, 0.006 mg/l and in Refah and Fumenate were 0.021, 0.006 mg/l respectively. Hazard potential including THQ, TR and, HI indices for all brands, was lower than the recommended guideline values (>1). Conclusion: Concentrations of arsenic and lead in all of the samples were higher than the national standards and WHO Guidelines. However, the hazard potential of the residual metals based on the calculation of indicators was lower than the recommended values from points of health consequences.