جايگاه حفاظتي گونه انحصاري و نادر (Diaphanoptera stenocalycina (Caryophyllaceae، در ايران

The conservation status of Diaphanoptera stenocalycina (Caryophyllaceae), a rare endemic species in Iran

گونه Diaphanoptera stenocalycina Rech. f. & Schiman-Czeika متعلق به تيره ميخك (Caryophyllaceae) و با شكل بالشتكي است. اين گونه بطور انحصاري از محدوده شرق پارك ملي گلستان و ناحيه همجوار آن در غرب استان خراسان شمالي شناخته شده است. در اين تحقيق، جايگاه حفاظتي اين گونه بر اساس شيوه نامه و معيارهاي اتحاديه جهاني حفاظت از طبيعت (IUCN) بر پايه سه معيار سطح تحت اشغال (AOO)، ميزان حضور يا محدوده انتشار (EOO) و اندازه جمعيت بررسي گرديد. بر اين اساس، مقادير AOO و EOO به ترتيب 5/1 و 078/164 كيلومترمربع محاسبه شد. بر اساس مولفه‌هاي IUCN جايگاه حفاظتي گونه بصورت"در بحران انقراض (CR)" تعيين گرديد. كوچك بودن جمعيت، زادآوري متوسط، حفر شيارهاي غيراصولي در رويشگاه اين گونه و خشكسالي از مهمترين عوامل تهديد كننده بقاء گونه مي‌باشد. جهت حفظ اين گونه پيشنهاد مي‌شود در برنامه‌هاي حفاظت از زيستگاه‌هاي طبيعي علاوه بر حيات‌وحش به حفظ گونه‌هاي گياهي نيز توجه ويژه‌اي شود. با توجه به نادر بودن گونه، نگهداري بذر گونه در بانك‌هاي بذر و كشت در باغ‌هاي گياهشناسي پيشنهاد مي‌شود.

Diaphanoptera stenocalycina Rech. f. & Schiman-Czeika is a cushion form species of the Caryophyllaceae family. This species is endemic and known from Mirzabailu plain (in the eastern part of Golestan National Park) and its neighboring area in the west of North Khorasan Province. In the present study, the conservation status of the species was assessed based on the IUCN criteria and categories, including the area of occupancy (AOO), the extent of occurrence (EOO), and the size of populations. Based on these data, the values of AOO and EOO are about 1.5 and 164.078 square kilometers, respectively. Accordingly, the conservation status of the species is classified as critically endangered (CR). The small population, low regeneration rate, and low precipitation are the main factors threatening the species. It is recommended that the conservation programs should consider both wildlife and plant species. Considering the rarity of the species, conserving the seeds in the National Natural Resources Seed Bank and cultivating them in botanical gardens is suggested.