واژه‌شناسي «اضطراب» از نگاه روايات اسلامي و نقش آن در ايستايي و رشد انسان

اين پژوهش با هدف تبيين حوزه معنايي «اضطراب» براي ارتقا و يا اصلاح روش‌هاي درمان در حوزه روان‌شناسي با روش «تحليل محتواي كيفي» انجام شد و با تحليل مفاهيم همنشين و جانشينِ «اضطراب» در متون روايي معين نمود مفاهيم «هَمّ، ارتياب، فزع، قلق و...» به سبب ويژگي‌هاي «ترسِ مبهم، ترسِ ناشي از ناامني، نگراني از رفتار خود» به صورت خاص و واژه‌هاي «وَجَع، ضَيق، رِجز، خوف و...» به انضمام قرينه دال بر همان ويژگي‌ها، به گونه عام با «اضطراب» متناظرند. همچنين در ميدان معنايي «اضطراب» مي‌توان آن را به سه نوع شناختي، عاطفي و رفتاري تقسيم كرد. اما واژه‌هاي «امن»، «استقرار»، «راحه»، «اطمينان»، «شرح صدر» در تقابل با «اضطراب» قرار دارند. ديگر يافته‌ها حاكي از آن است كه اضطراب به‌منزله بخشي از زندگي انساني داراي مراتبي است. اضطراب در مرحله پايين، بهنجار است و موجب پيشرفت انسان مي‌شود. اما در مرتبه بالا، نابهنجار است. ايستايي اضطراب در مرحله مزمن وقتي است كه نگرش‌هاي ناكارامد اراده وي را در انجام وظايف ديني از او بگيرد.