كليدواژه :
كندوي عسل , نقاشي روي سفال , هنرهاي عامه قاجار و پهلوي , هنر شيعي
چكيده فارسي :
يكي از گونه هاي ناشناخته از هنرهاي تصويري قاجار و پهلوي، نقاشي هاي روي درپوشهاي سفالين كندوي عسل است. اين درپوش ها به قطر تقريبي 23 سانتيمتر بر روي كندوهاي حصيري به طول حدود 85 سانتيمتر نصب ميشدند و يك سوراخ جهت عبور زنبورها در كنارۀ آنها قرار داشت. در اين مقاله براي اولين بار دهها نمونه از اين درپوشها كه از اواخر عصر صفوي تا دورۀ پهلوي اول ساخته شده اند، معرفي مي شود. مهمترين مسئلۀ اين تحقيق شناسايي محل توليد اين درپوش ها، دسته بندي مضامين نقوش و كتيبه ها و تحليل محتواي آنهاست. نتايج نشان ميدهد كه اين آثار را ميتوان به سه گروه كلي كتيبه دار، نقاشيهاي مذهبي و نقاشي هاي غيرمذهبي دسته بندي كرد. در ميان آثار كتيبه دار، اذكار و دعاهايي نوشته شده كه بايد آنها را وسيله اي جهت برآورده شدن حاجات و نيز تعويذي براي دفع بلاها از محصولات تلقي كرد. همچنين برخي از دعاها و آيات قرآني در ارتباط با افزايش بركت محصول و نيز دفع چشم زخم هستند. علاوه‌بر كتيبه هايي با محتواي «ناد علي» و «اسم اعظم» كه بر شيعي بودن آثار دلالت مي كنند، تمام نقاشي هاي مذهبي شناسايي‌شده نيز مرتبط با باورهاي مذهب تشيع است. نقاشيهاي مذهبي شامل تصاويري از دلدل، پنجه و زيارتگاههاي امامان شيعه ازجمله آستانه هاي كاظمين و نجف است. در ميان نقاشي هاي غيرمذهبي، بيشترين فراواني به تصاوير حيوانات اختصاص دارد كه آنها را در نقش مايه هاي درخت زندگي يا صحنه هاي شكار نشان مي دهد
چكيده لاتين :
One of the less-introduced types of the visual arts of the Qajar and Pahlavi periods is the painted ceramic beehive covers. These lids, approximately 23 cm in diameter, were installed on wicker hives of about 85 cm long and had a hole for the crossing of the swarm. This article introduced dozens of these lids that were made from the late Safavid period to the first Pahlavi era. The most important aims of this research were the identification of the place of production, a thematic classification of the paintings and inscriptions, and an analysis of their content. It can be said that these works can be classified into three general groups: non-illustrated inscribed examples, religious paintings and secular paintings. Among the inscribed works, some prayers have been written that should be considered as an amulet to ward off calamities from the products. Moreover, some prayers and Quranic verses are related to increasing the blessing of the crop and also repelling the evil eye. In addition to several Shi’ite inscriptions, all the identified religious paintings are also related to the Shi’ite beliefs. The religious paintings include images of the Duldul (prophet’s mule, which was presented to Ali ibn Abi Talib), Khamsa, and shrines of Shiite imams. Among the secular paintings, the most frequent are the images of animals, showing them in hunting scenes or in the motif of the tree of life
