بررسي و تحليل شيوه‌هاي وصف عشق در سمك عيار

سمك عيار نوشتۀ فرامرز بن خداد، قديم‌ترين اثر در حوزۀ ادبيات داستاني زبان فارسي است. اگر چه اين داستان بلند عاميانه، از منظر هنر داستان‌نويسي، نقص‌هايي دارد، بسيار جذاب و سرگرم‌كننده است. سمك عيار پر از نشانه‌هاي زندگي اجتماعي است؛ ولي يكي از گفتمان‌هاي پربسامد آن عشق است. داستان با عشق شاهزادۀ حلب، خورشيد شاه به مه پري، دختر فغفور چين، آغاز مي‌گردد و تقريباً تمام روي‌دادهاي آن حول محور اين عشق مي‌گردد. موضوع مقالۀ حاضر بررسي و تحليل شيوه‌ها و شگردهاي وصف عشق، معشوق و عاشق در اين داستان است. نويسندگان مقاله مي‌خواهند بر طرز تلقي نويسنده از عشق و ملائمات آن تأمل كنند و دريابند كه او براي باز نمود ويژگي‌هاي عشق و احوال عاشق و معشوق و صحنه‌هاي ديدار و به هم‌آميزي عشاق، كدام ابزارهاي بلاغي را به كار گرفته است. داده‌هاي اين پژوهش با روش كتابخانه‌اي به دست آمده و پس از مقوله‌بندي، با استفاده از روش كيفي، تحليل و توصيف شده است. نتايج پژوهش نشانگر آن است كه در سمك عيار، عشق اساساً «جسماني»، «اشرافي» و «مردسالار» و مركز دايرۀ كنش‌هاي نيك و بد اشخاص داستان است. اين عشق چنان قدرتمند است كه مي‌تواند عاشق را، در طلب معشوق و رسيدن به وصال از حلب به چين بكشاند. ابزارهاي بلاغي نويسنده براي تجسم اين احوال، تشبيه، استعاره، كنايه و به ويژه وصف هنري، بوده است.