محدوديت‌‌‌‌‌هاي مجازات اعدام در فقه جزايي شيعه و حقوق كيفري جمهوري اسلامي ايران

Limitations of Death Penalty according to Shiite Criminal Jurisprudence and the Iranian Criminal Law

زمينه و هدف: هدف اين مقاله بررسي راهكارهاي موجود در فقه اماميه و به تبع آن قوانين كيفري جمهوري اسلامي ايران براي محدود كردن دامنه اين مجازات سنگين و بي‌بازگشت براي حفظ جان انسان‌‌ها و تداوم و تعالي عيني حقوق بشر در كشور عزيزمان ايران اسلامي است. مواد و روش‌ها: مقاله توصيفي تحليلي بوده و از روش كتابخانه‌اي استفاده شده است. ملاحظات اخلاقي: در اين تحقيق، اصالت متون، صداقت و امانتداري رعايت شده است. يافته‌ها: در گذشته دور اعدام كيفري نسبتاً مرسوم و متعارف در ميان جوامع بشري به حساب مي‌‌آمد. امروزه با همه‌گيري حقوق بشر و احترام به نفس انساني و لزوم صيانت از آن در برابر دست تطاول قدرت‌‌ها اين مجازات در بسياري از كشورهاي كره خاكي برچيده شده و در بقيه كشورها نيز به شدت كاهش يافته و محدود شده است. بدين جهت سه دسته مجازات با عناوين حدود، قصاص و تعزيرات مورد بحث قرار گرفته راهكارهاي موجود در هر يك براي نيل به هدف پيش گفته، بررسي شده است. نتيجه‌گيري: در احكام برآمده از فقه جزايي شيعه و به تبع آن مفاد قوانين كيفري مصوب و حاكم بر جمهوري اسلامي ايران، مكرراً به مجازات اعدام به عنوان سنگين‌ترين نوع مجازات‌‌ها بر مي‌‌خوريم. در ميان مجازات‌‌‌‌‌هاي چهارگانه مندرج در قانون مجازات اسلامي مصوب 1392 مجازات اعدام مي‌‌تواند سه دسته تعزيرات، حدود و قصاص نفس باشد.

Background and Aim: The present paper aimed to study effective solutions available in the Imamiyeh jurisprudence and the Iranian criminal law to decrease the execution of death penalty in Iran to not only save human lives but also realize human rights in Iran. Materials and Methods: The library method was used to conduct this descriptive-analytical research. Ethical Considerations: Originality of texts, honesty and confidentiality were preserved in this paper. Findings: The execution of death penalty was almost common in the past. However, with regard to the necessity of respecting for human rights and lives against violence, the execution of death penalty is now forbidden in many parts of the world or has been decreased to a great extent. Therefore, the present paper have dealt with three types of punishments, namely definite punishment, retaliation, and discretionary punishment, in order to find effective solutions to achieve the foregoing goal. Conclusion: According to the Shiite criminal jurisprudence and the Iranian criminal law, the death penalty proved to be the most severe punishment among others. With regard to quadruple punishments introduced in the Islamic criminal law (2013), death penalty falls into three categories including definite punishment, retaliation, and discretionary punishment.