پديد آورندگان :
صالحي، محمدعلي دانشگاه اديان و مذاهب قم , نصيري، هادي دانشگاه علوم و معارف قرآن كريم قم - گروه تفسير و علوم قرآن , موسوي نژاد، علي دانشگاه اديان و مذاهب قم - گروه تاريخ و فرق تشيع
كليدواژه :
زيديه , امامت , ناصر كبير , ابوجعفر هوسمي , الإبانة
چكيده فارسي :
از مهم‌ترين مسائل كلامي كه در فرقه‌هاي مختلف شيعه با تفاوت‌هاي بسيار مطرح شده، مسئله امامت است. جايگاه امام و شئون مربوط به امامت در برخي فرقه‌هاي شيعه با تبييني غاليانه همراه بوده و در برخي ديگر با تقصير و فروكاستن شأن و منزلت امام بيان شده است. در اين ميان رويكرد پيروان مذهب زيديه به مسئله امامت به عنوان شاخه‌اي مهم و تأثيرگذار همواره محل توجه ويژه پژوهشگران بوده است. در اين جستار به صورت خاص به رويكرد زيديان منطقه شمال ايران و مهم‌ترين شخصيت آنان، يعني ناصر كبير (متوفاي 304 ه.ق.) توجه كرده و مباحثي همچون تعريف امامت، ضرورت وجود امام و دلايل آن، راه‌هاي شناخت امام، تفاوت امامان منصوص و امامان دعوت، شرايط و وظايف امامان دعوت، امكان دو امام هم‌زمان و ... بررسي شده است. اين كار با مراجعه به نسخه‌هاي مخطوط الإبانة انجام شده است؛ نسخه‌هايي كه تاكنون توفيق چاپ و نشر نيافته و در عين حال از مهم‌ترين متون زيديان شمال ايران و منعكس‌كننده ديدگاه‌هاي ناصر كبير و پيروان مكتب ناصريه زيديه است. متن الإبانة، كه كتابي فقهي است، نوشته ابوجعفر محمد بن يعقوب هوسمي، از دانشمندان برجسته زيديه ايران در قرن پنجم، است. پس از تأليف اين كتاب فُقها و دانشمندان زيدي اين منطقه در چند قرن حواشي و تعليقات بسيار بر آن افزودند.
چكيده لاتين :
Imamate is one of the most important theological issues raised in different Shia sects with
many differences. The position of Imam and matters related to Imamate in some Shia sects
have been accompanied by exaggerated explanations, and in others, they have been
expressed by belittling and degrading the dignity of the Imam. In the meantime, the
approach of the followers of Zaydism to Imamate as an important and influential issue has
always been the focus of special attention of researchers. This article has paid particular
attention to the approach of the Zaydis of the northern region of Iran and their most
important figure, Naser Kabir (d. 304 A.H.), and has examined such issues as the definition
of Imamate, the necessity of Imam's existence and the reasons, the ways of knowing the
Imam, the difference between designated imams and imams of invitation, the conditions
and duties of the imams of invitation, the possibility of two imams at the same time, etc.
The research has been done by referring to the manuscripts of Al-Ebana, the copies of
which have not been published yet, though they are among the most important texts of the
Zaydis of northern Iran and reflect the views of Naser Kabir and the followers of the
Naseriyah School of Zaydism. Al-Ebana, as a jurisprudential book, was written by Abu
Jafar Mohammad ibn Yaghub Hosami, one of the prominent Zaydi scholars in Iran in the
fifth century. After writing the book, the Zaydi jurists and scholars of this region added
many annotations and notes to it over several centuries.
