نقد روشي ديدگاه هانري لامنس درباره حضرت فاطمه (ع) در كتاب فاطمه و دختران محمد (ص)

A Methodical Critique of Henri Lammens's View of Fatima (AS) in the Book "Fatima and the Daughters of Muhammad (S)"

سيره‌شناسي يكي از مهم‌ترين بخش‌هاي اسلام‌شناسي غربي به شمار مي‌رود و زندگي پيامبر (ص) و خاندانش از بخش‌هاي محوري اين مطالعات است كه در ادبيات غرب به مطالعات «سيره» شهرت دارد. هانري لامنس از جمله محققان مطرح در اين زمينه است كه آثار مهمي در عرصه حاجيوگرافيِ[i] اسلامي تدوين كرد. او در ضمن بررسي تاريخ پيامبر اسلام، با روشي تاريخي‌تحليلي و نقادانه نيز در احوالات حضرت زهرا (ع) تحقيق كرد. مقاله حاضر به روشي توصيفي‌تحليلي به اثر مهم او در اين باب، يعني فاطمه و دختران محمد (ص)، نظر كرده و به نقد روشي آراي او در اين كتاب، بر اساس چهار نوع روش نقد، يعني نقد محاكاتي، نقد بيانگرانه، نقد كاربردي و نقد عيني، پرداخته است. در كتاب وي، جانبداري‌هاي چشمگيري از اهل ‌بيت (ع)، خصوصاً حضرت علي و نيز حضرت فاطمه (ع) و اهميت محوري شخصيت حضرت فاطمه (ع) و فرزندانش مشهود است؛ اما از طرف ديگر، پيش‌زمينه مخالفت با اسلام در انديشه وي، گاه او را از طريق عدالت و بي‌طرفي خارج كرده است. تتبع نه چندان قوي او، خصوصاً در ميان منابع روايي شيعه، از نقص‌هاي جدي مطالعات لامنس است.

Biographical research is one of the most important parts of Western Islamology and the life of the Prophet (S) and his family is the central part of these studies, which is known in Western literature as sirah studies. Henry Lammens is one of the leading researchers in this field who has compiled important works about Islamic hagiography. While studying the biography of the Prophet of Islam, he also did research into the life of Lady Zahra (AS) in a historical-analytical and critical way. Using the descriptive-analytical method, the present article examines his important work in this regard, namely "Fatima and the daughters of Muhammad (S)", and methodologically critiques his views based on four types of critique methods: mimesis criticism, expressive criticism, practical criticism, and objective criticism. In the book, the author strongly supports Ahl al-Bayt (AS), especially Imam Ali (AS) and Lady Fatima (AS), to the extent that the central importance of the personality of Fatima and her children is evident. However, the background of opposition to Islam in Lammens's mind sometimes led him out of justice and neutrality. His not-so-strong search, especially among Shiite narrative sources, is one of the serious shortcomings of the book.