بررسي ويژگي‌هاي دبيري اسكندربيك منشي و تحليل محتوايي كتاب تاريخ عالم‌آراي عباسي

دبيري يكي از مهم‌ترين مشاغل ديواني و درباري است كه سابقۀ آن به دوران پيش از اسلام مي‌رسد. آنچه ما را از ميزان اهميت اين حرفه مطمئن مي‌سازد، وجود كتاب‌هاي متعدد نگاشته‌شده در باب صفات، فضيلت‌ها و بايدها و نبايدهاي دبيري است. پژوهش حاضر به‌دنبال اين پرسش شكل گرفت كه اسكندربيك منشي به‌عنوان يكي از معتبرترين دبيران دورۀ صفويه، تا چه ميزان داراي ويژگي‌هايي است كه بزرگان اين حرفه درمورد دبيران برشمرده اند؟ از سويي ديگر يكي از ميراث قابل توجه حكومت صفوي، منابع تاريخي‌اي است كه به قلم دبيران رسمي و درباري تحرير شده است. يكي از نويسندگان اين دست كتب اسكندربيگ منشي، دبير مخصوص شاه‌عباس‌اول است كه بسياري از نامه‌هاي دوره صفوي و همچنين كتاب تاريخ عالم‌آراي عباسي به قلم او تحرير شده‌است. پرسش بعدي پژوهش حاضر اين است كه اسكندربيك به‌عنوان نمونه‌اي از دبيران دوران صفوي، در نگارش اين اثر چه روشي برگزيده است و كتاب از نظر محتوايي داراي چه ويژگي‌هايي است؟ در اين مقاله كه براساس مطالعات كتابخانه‌اي انجام شده‌است، تلاش شده تا شرايط دبيري اسكندربيك با آنچه كه بزرگان اين حوزه به‌عنوان مهم‌ترين شرايط دبيري تعيين كرده­اند، سنجيده شود؛ همچنين ويژگي‌هاي محتوايي تاريخ عالم‌آراي‌عباسي بررسي شود؛ زيرا اين اثر به‌عنوان يكي از مفصل‌ترين و مشهورترين آثار دورۀ صفوي، مي‌تواند نمونه قابل اعتنايي از سبك فكري و شيوه نوشتاري دبيران دورل صفوي باشد.