خوانش تطبيقي «سبك شناختي فعل» در اشعار اجتماعي فروغ فرخزاد و گل رخسار صفي آوا از منظر فرانقش انديشگاني در رويكرد نقش گرايي هليدي

رويكرد نقش­گراي هليدي ابزاري را در اختيار پژوهشگر قرار مي ­دهد كه از طريق آن قادر باشد به ايدئولوژي حاكم بر متن و شيوه­ هايي كه سخنور براي انتقال انديشة خود برمي­ گزيند، دست يابد. اين رويكرد محصول «نگاهي اجتماعي» به زبان است و به ياري فرانقش­ هاي سه­ گانۀ انديشگاني، بينافردي و متني در سطح زبان اتفاق مي­ افتد. فرانقش انديشگاني به دو كاركرد تجربي و منطقي تقسيم مي‌شود. در كاركرد تجربي، زبان تجربيات دنياي بيرون خود را بيان مي‌كند. محصول اين كاركرد در جمله، گذرايي است كه براي مشخص نمودن انواع متفاوت فرايندها در جمله -كه در فعل نمود مي‌يابد- به كار مي‌رود. يكي از درون مايه­ هاي اصلي شعر معاصر و به ­ويژه شعر زنان، توجه به مسائل اجتماعي و بازنمايي آن به زبان شعر است. شاعري كه مفاهيم اجتماعي را در شعر خود منعكس مي‌كند، هدفش بالا بردن ادراك و بينش هنري و اجتماعي است. او مي‌خواهد شعرش پيام انساني داشته و مردم را با حوادث و رويدادهاي زمان خويش آشنا كند. روح شاعران شعر اجتماعي با احساس مسئوليت‌هاي اجتماعي سرشته شده و شاعر با مردم و در ميان مردم زندگي مي‌كند. در ميان شاعران زن معاصر «فروغ فرخزاد» از جمله زناني است كه انديشه­ هاي اجتماعي را در اشعارش انعكاس داده و مخاطب با مطالعۀ شعر او مي­تواند نسبت به ديدگاهي كه در ارتباط با مسائل اجتماعي داشته آگاهي يابد. در ميان زنان معاصر تاجيكستان نيز گل‌رخسار صفي­آوا شاعري با دغدغه­ هاي اجتماعي قلمداد مي ­شود. اين پژوهش سعي دارد به شيوۀ توصيفي – تحليلي به اين پرسش اصلي پاسخ دهد كه: فروغ فرخزاد و گل­ رخسار صفي ­آوا براي بيان ديدگاه‌ها و دغدغه­ هاي اجتماعي عصر خود، از كدام يك از فرايندهاي زباني بهره گرفته ­اند؟ و اين فرايندها در انتقال انديشۀ اجتماعي اين دو شاعر چه جايگاهي دارند؟