كليدواژه :
حضرات وحود , بيدل دهلوي , شانكارا , آتمان
چكيده فارسي :
حضرات وجود در عرفان اسلامي بيدل دهلوي، عارف، شاعر و نمايندۀ سبك هندي به صورت نظام طولي و نزولي و بر اساس نظريه وحدت وجود و كثرت نمود و در قالب مقام ذات، احديت و واحديت تبيين مي‌شود. بيدل اگر چه پرورش يافته سرزمين هند است ولي از پيروان فكري محييالدين ابن عربي است. شانكارا نيز از برجسته‌ترين مفسرين مكتب ودانتا يا حكمت الهي هنداست. جهان‌بيني وحدت وجودي بيدل، معرفتي است كه عالم آفرينش را در يك تجلي وحدتگرايانه تبيين ميكند و از اين جهت، به انديشههاي وحدتنگرانه شانكارا، نمايندۀ وحدت وجودي نامكيف مكتب ودانتا شباهت دارد. در اين راستا بنابر تفكر هندي، چهار حالت آتمان شامل: جاگرات (حالت بيداري)، اسواپتا (حالت رويا)، سوشوپتا (حالت خواب عميق) وتوريا (حالت آتمان نامشروط) است. اين مراتب چهارگانه وجود با حضرات وجود در عرفان اسلامي قابل تطبيق است. در اين مقاله با روش توصيفي - تحليلي و ابزار كتابخانهاي به تطبيق ديدگاه‌هاي بيدل و شانكارا در مورد عوالم اربعه وجود پرداخته مي‌شود و ميتوان به اين نتيجه رسيد كه قلمرو عرفان كه با درونيترين جنبه‌هاي وجود آدمي سروكار دارد زمينۀ فهم همدلانه آموزههاي ديني و فطري را در اقوام مختلف فراهم ميآورد و ميتوان علاوه بر شباهتهايي در اين نظريهها، به تفاوتهاي آنها نيز پي برد. مهمترين تفاوت حضرات وجود در عرفان وحدتوجودي و اسلامي بيدل و عرفان هندي وحدتنگرانه شانكارا اين است كه اگر چه هر دو سير طولي و نزولي دارند ولي اساس عرفان بيدل بر الوهيت و توحيد ناب بنيان گذاشته شده است در حالي كه در عرفان هندي شانكارا تأكيد بر محوريت آتمان ياخود حقيقي فرداست.
چكيده لاتين :
Hazarāt-i Vujūd (the excellencies of existence) in the Islamic mysticism of Bīdil Dihlavī- a mystic, poet, and representative of the Indian style- is in a linear and descending system based on the theory of unity of being explained within the framework of the status of essence, oneness, and uniqueness. Although Bīdil is bought up in India, he is one of the intellectual followers of Muhy id-Dīn ibn Arabī. Shankara is also one of the most notable interpreters of Vedanta’s school or India’s divine philosophy. According to Indian thinking, the four states of Ātman include Jagrat (waking), Swapna (dreaming), Sushupti (deep sleep), and Turiya (unconditional Ātman). These four stages of existence are comparable to Hazarāt-i Vujūd in Islamic mysticism. Using a descriptive-analytic method and library means, the present article makes a comparison between the perspectives of Bīdil and Shankara about the quadruplet worlds of existence. According to the results, the realm of mysticism dealing with the most inner aspects of a human paves the way for a common perception between religious and instinctive instructions of different ethnic groups; and in addition to the similarities between the theories, we can also discern their differences. The most distinction between Hazarāt-i Vujūd in Bīdil’s Islamic mysticism and Shankara’s Indian style is that although both have a linear and descending course, the foundation of Bīdil’s mysticism is based on divinity and genuine oneness of God whereas in Shanka’s Indian mysticism, the emphasis is on Ātman or the real self.
